O utopcu, kierego niedźwiydź przegnoł

W Strumiyniu do młyna fórt przichodził taki jedyn utopiec. Kazowoł młynorzowi smarzić ryby. Przesiadywoł tam całóm noci chcioł coby mu wszyjscy dowali jeść.
-    Młynorzu jeżeś w chałupie?
-    Ja, co zaś chcesz?
-    Dej mi pojeść, usmoż mi pore ryb, bo żech je głodny, a chónym!
-    Dobre zaroz.
-    Gożołki też mi nalyj bo się mi chce pić.

I tak było każdziutki dziyń, a młynorz mioł uż tego dość, boł się tymu utopcowi co powiedzieć. Chcioł go przegónić. Jednego razu prziszeł do młyna Cygón z wielkim tresowanym niedźwiedźiym. Strasznie padało i było zima na polu. 

-    Witej młynorzu, nazywóm sie Jónek i tresujym niedźwiedzie, móm tu takigo jednego. Mogymy się 
-    Nale witej, póć dali, dóm wóm pojeść i kapke się ogrzejecie.
-    Dziynka, dobry je s ciebie chłop.

Cygón z niedźwiedźiym sie ogrzoli, pojedli i poszli spać. Naroz na okno kierysi zaburził i ryczy, że chce jeść i pić. Cygón sie budzi prawi:

-    Młynorzu, kiery to je?
-    Na wiysz, to je taki utopiec kierego się bojym. Muszym mu dować jeść i pić.
-    Wiysz co, dej mu eszcze dzisio pojeść i gożołki, a jutro cosik wymyślymy.

Młynorz doł utopcowi pore smarzónych ryb i wina i poszeł spać. Rano Cygón się budzi i prawi.

-    Wiysz co tak żech se myśloł, coby tego utopca przegónić roz a dobrze. Nie bydym moimu nedźwiedziowi dowoł jeść cały dziyn a potym go puszczym na tego utopca coby go podropoł.
-    Dobre, trzeja podciepa pogónić.

Cygón nie doł niedźwiydziowi pośniodać, ani powieczerzać i tyn przeogrómnie zgłodnioł. Utopiec prziszeł zaś wieczór i zaś chcioł jeść i pić. Jak go tyn niedźwiydź uwidziol tóż się strasznie zdenerwowoł i zaczón ryczeć, a utopiec się go strasznie wylynkoł.

-    Wrrr...wrrr...wrrr!!!
-    Uaa, uaa, cóż to je za bestyja? nie dropej mie! dej mi pokój!
-    Wrrr..wrrr...wrrr!!!
-    Wszystki ryby żes mi zeżroł, ni móm co jeść...
-    Nie bij mie, nie dropej!
-    Wrrr...wrrr...wrrr!!!

Niedźwiydź był taki głodny, że zeżroł wszystko tymu utopcowi. Młynorz był przeogrómnie rot i dziynkowoł Cygónowi. Postawił na stole gożołke i ryby. Pili i śpiywali do rana a niedźwiydź żroł ryby bo fórt był ogrómnie głodny. Na drugi dziyń młynorz stanół wczas rano posłucho a za oknym utopiec ryczy:

-    Młynorzu, młynorzu, dej mi pojeść i popić bo ta bestyja wczora mie przegnała.
-    Dobre uż ci niesym!
-    A śpiychej się bo żech je głodny.
-    Uż to bydzie!

Naroz z młyna wyskakuje niedźwiydź...

-    Wrrr...wrrr...wrrr!!!
-    Ała nie bij, jo uż uciekóm!
-    Wrrr...wrrr...wrrr!!!
-    Możesz se ty ryby wszyjtski zjejś jo ich nie chcym!

Utopiec uciyk a niedźwiydź zaś dostoł cały lawor ryb. Na drugi dziyń było to samo, utopiec prziszeł pod młyn i woło z daleka na młynorza:

-    Młynorzu! Sóm tam u ciebie eszcze ty bestyje?
-    Ja sóm i isto tu zóstanóm, a możne że tu bydóm miyszkać!
-    Tak dobre, jo idym stela na inkszy stow.
-    Pón Bóczek na ceste utopcu!

Cygón eszcze posiedzioł pore dni u młynorza a potym se poszeł razym z tóm bestyjóm – tresowanym niedźwiedźiym. Utopiec się uż wiyncyj nie pokozoł. 

O zachciywnym utopcu 

-    Pachołki, pasymy ty kóniczki cały Boży dziyń
-    Ja, ja Jónek, strasznie żech zgłodnioł, prziniyś kapke surowego miynsa to se pojymy
-    Dobre Jozefku. Upieczymy se to miynso na ogniu.

Naroz prziszoł utopiec

-    Aha, piekóm miynso, isto bydóm jeść. Muszym im to zebrać. Idym po gornek z żabami. 
-    Podziwej sie Jónek utopiec ku nóm idzie. Jaki szpatny! Dziwej się jakóm mo gymbe, a jaki szłapy! He, he!
-    Mogym se usmażić na tym ogniu pore żab?
-    Ale ja uwoż se, ale potym se idź!
-    Dobre.
-    Jozefku ale to miynso wónio po calutki miedzy!
-    Pojymy se! Użech je przeogrómnie głodny.
-    Dziwej się kónie się wylynkały!
-    Jezeryja! Kónie uciekajóm! Isto tym utopiec ich wylynkoł!
-    Tak, pachołki uż gónióm kónie, a jo se teraz pojym tego miynsa. Mniam, mniam...dobre to je!
-    Zustawióm tym pachołkóm żaby niech se pojedzóm. Ha, ha!

Na drugi dziyń.

-    Jónek muszymy tego utopca przegónićs tego stawu.
-    Ja mosz recht. Poświyncymy se baty i na niego!
-    Tak dobre.
-    Dziwej się, utopiec idzie, schowej się do trowy.
-    Chónym bijymy go! Chytej go!
-    Uciekej i uż tu wiyncyj nie przilazuj! 

Utopcowo wdziynczność

- Łowiym uż ty ryby trzeci dziyń i nic żech nie chycił.
- O! Utopiec ku mnie płynie. Ciekawe co ta bestyja chce?
- Czako mnie ciynżko bitwa z drugim utopcym. Wzión mi babe i bajtla z młyńszczoka. Nie wiym, co to bydzie bo ón je silniejszy niż jo. Jo je taki chucherko i wiela siły ni móm.
- Borok utopiec! Jak chcesz to ci pómogym.
- Dobre jak się uż bydym s tym utopcym bił, a bydzie zy mnóm źle, to wystawiym rynke nad wode a ty jóm yny chyć. 

Bitwa, szamotanina...

- O! Wycióngnółech trzi ryby! Ale doczkejcie, sóm dwie wielki i jedna mało. To je tyn utopiec s babóm i bajtlym. 
- Dziynka chłopie żeś mi pómóg. Nachytóm ci tela ryb wiela chcesz. Bydziesz mioł jedzynio na cały rok.
- Dziynka utopcu, niech ci się darzi.

Jak sie utopiec pomściuł na masorzu 
Jedyn utopiec chodzowoł do masorza po miynso i dycki palcym pokazowoł, co mu mo masorz urznónć. Masorz sie jednego razu nasroł na utopca i urznół mu palec. Utopiec mu yny pogroziuł palcym i wiyncyj nie prziszoł po miynso. Masorz sie od tego czasu nie chcioł kómpać we wodzie. Roz, jak przekroczoł kóński jscochy, to sie do nich obaluł gymbóm i sie nimi udusiuł. 

Zajónc na wiyrzbie
Mojigo ujca uż dwa razy utopiec przeganioł. Było to hnet po piyrszej wojnie. Ujec robiuł u mojigo Tacika. Po fajróncie chodzowoł do chałupy kole potoka. Aż tu roz na jednej wiyrzbie uwidzioł zajónca. Ujec se pomyśloł kaj tam na wiyrzbe wloz zajónc, dyć to ni ma możne. Chcioł go wylynkać, ale zajónc skoczuł do wody i uż go nie było. A ujec Sikora uciyk wartko do chałupy. Potym sie kapke spamiyntoł i se spómnioł, że to był utopiec.

Jako sie ujec spotkoł s utopcym
Kapke nieskorzi Ujec zajś szoł kole tego samego potoka na Dolny Bór we Skoczowie. Było uż ćma. Naros naszoł sie przi nim jakisi obcy chłop i pyto sie, kaj nejlepij przyńść potok na drugóm stróne ku stawóm. Ujec mu pokozoł, kaj może hópnóć. Spytoł sie go eszcze, jako mu je na miano, bo go nie znoł. Chłop odpowiedzioł, że mo na miano Smrodek. Takigo miana eszcze ujec w żywocie nie słyszoł, choć znoł kupa ludzi na dziedzinie. Potym przeszli kónsek ku potoku, tam, kaj tyn chłop mioł hópnóć przez potok, do głymbokigo plosa i wiru. Tamtyndy tyn chłop chcioł przelyźć.
– Ty trómbo jedna – prawi ujec – nie widzisz, że tu je głymboczyna?!
Ale chłop yny żbluch do wody i uż go nie było. Ujec sie wylynkoł, ale nic nie prawiuł. Zustoł bez siebie i spamiyntoł sie dziepro w chałupie. Pamiyntoł yny tela jak prziszoł mokry i umordowany ku dwiyrzóm. Baba sie go pyto, co sie stało, a ujec jak kapke wydychnół, to porozrzóndzoł o wszyjstkim. Uż wiyncyj, a wiyncyj tam nie chodziuł kole tego potoka.

Jako żech sie wylynkoł utopca przi młynce
Mie też cosi podobnego spotkało. Było to we styczniu 1912 roku. Moja Mama mieli urodzić i uż przi nich była babicula. Jak prziszła babicula to wszyjstkich przegnała, bo żodyn nie śmioł być izbie. Dziecka poszły do szkoły, a chłopi do roboty. Na polu było zima i mróz jak byk. Mama mi dali ciepłóm łochtusze cobych nie przeziómbnół, tóż mi było ciepło i nie morz żech. Idym se tak kole młynki ku zaporze, kaj płynyła woda ku młynie, dziwóm sie na lód, a pod lódym cosi zaczło ramplować. Uciykech, wiela żech mioł siły w nogach. „To je utopiec!” – pomyślołech. A nimógech wartko lecieć, boch
był hrubo obleczóny. Ani żech sie za siebie nie oglóndoł – taki żech był wylynkany. Od tego czasu żech uż tam ku młynce nie chodziuł.

Utopców uż ni ma
We Skoczowie nad Bładnicóm rośnie wiyrzba, kiero mo ze sto roków. Tak aspóń prawióm starzi ludzie . Sto roków tymu tam snoci miyszkoł utopiec.
Wylazowoł se na wiyrzbe i hópkoł do wody. Ludzie sie go boli i tam tyndzi nie chodzili – chodzili raczy cestóm ustróńskóm. Dzisio tam je kupa chałup, ale hań downij było tu dojść przestróno i ani przed utopcym sie nie dało uciyc.
Dzisio już ni ma żodnych utopców. Kańsi uciykły i ludzie se mogóm chodzić do Wisły czy w Bładnicy sie okómpać. Utopce sie wykludziły, bo potoki i rzyki sóm rowne i piekne, a plosów w nich uż ni ma, tóż każ majóm miyszkać? A gdo by dzisio wierzuł w taki bajdy? Możne małe dziecka…

Utopiec górecki
Pod Buczym, kaj teraz je Sikora, gospodarzuł kiejsi Paweł Posmek. Mioł trzinost jochów gróntu, a od szlachcica Karwińskigo dokupiuł eszcze roz tela. To pole sie cióngło tam, kaj teraz je Oldrzich Matula. Tyn Posmek mioł trzi kónie, osim krów, barany, cielynta i cosi pindziesiónt gynsi i kaczek. Mioł też jednóm cere i pastyrza Hyrnika. Pastyrz pos krowy w Olszynie nad Brynnicóm. Hań downij tam eszcze nie było drogi ku Skoczowie ani mostu, ani żodnych chałup. Była yny ława przez rzyke , co jóm tam Posmek postawiuł. Jednego razu pastyrz gno krowy przez wode, a szoł se ławóm. Naroz widzi, że na ławie siedzi se chłapieczek. Na głowie mioł czyrwiónóm czopeczke, mioł obleczóny zielóny kabociczek i czyrwióne galotki. Pasterzowi sie nie uchylił, tóż tyn go ściepoł do wody. Chłapieczek nic nie zapłakoł, yny mu pogroziuł i sie straciuł. To był utopiec. Pore dni nieskorzi pastyrz przignoł w połednie napasióne krowy, zawrzuł ich do chlywa i chcioł ijść na trześnie. Gaździno go jednako posłała po kaczyce, bo kańsi poszły od chałupy, a chciała jednóm wziónść na nowiycke. Pastyrz ich hnet uwidzioł w plosie na Brynnicy. Wołoł ich, ale nie wylazowały s wody. Zaczón na nich chybać kamiyniami, ale to nic nie pómogało. Nasroł sie na ty kaczyce, wlos po pas do wody i ich zaczón wyganiać. Naroz wyskoczuł s wody tyn sóm chłapieczek, co go niedowno ściepoł s ławy. Na pastyrza piznół strach, bo poznoł, że to je utopiec, ale uż było nieskoro. Chłapieczek skoczuł na pastyrza i cióngnół go coroz głymbij do plosa. Kaczyce sie wylynkały i poleciały hónym ku chałupie. Przez ławe szoł prawie stary Bójda i widzioł, że sie jakosi sumeryja we wodzie robi, ale se pomyśloł se, że to isto pastyrz Hyrnik jakisi sztuki we wodzie pokazuje. Za chwile jednako wypłynół ku brzegu, ale uż mortwy. Utopiec go utopiuł…

Utopiec przi ognisku
– Dzisio wieczór se srobiymy ognisko – prawili pastyrze, co pajśli krowy na Kubicowym pasiónku.
– Prziniesymy każdy kónszczek wórsztu s chałupy, kónsek chleba i bydymy se tyn wórszt opiykać. Tak sie patrzi na Swaty Duch – prawi Jónek Molenda, tyn nejwiynkszy morus miyndzy wszyjstkimi pastyrzami. Jak pozawiyrali krowy do chlywa, to zaszli do lasa po chruści, karkoszki i co naszli pod strómami, to przismyczyli na kupe kole mostu u Ćwika od Kroczka. Tyn Ćwik od Kroczka to był taki krawiec, co wszyjstko szył w rynkach, ni mioł maszyny, bo co by sie też tropiuł s takim zdziorbym, jak se musioł porzóndnie popić w aryndzie u Eisnera abo u Bajtka.
A przeogrómnie rod śpiywoł, jak se szoł spadki s gospody ku chałupie. Rosły tam niedaleko szumne topole, pod nimi se stary Ćwik se siednył, jak już ni móg ijść ku chałupie, a wrzeszczoł na swojóm babe:
– Krokulczoku mój, pódź se pod topole po łój!
Bo ón kupiuł u masorza łoju i niós go swoji babie, kieróm nazywoł Krokulczoczka. Prawiuł, że nejlepszo, a nejłacniejszo umasta to je łój. Ty margaryny, co teraz robióm, to nie stojóm ganc za nic, bo to je sróbione ze strómów, a z tej drzewianej umasty ty chłapczyska rozumu ni majóm. Ci pastyrze rozpolili u tego Ćwika wielki ognisko, porozsiodali sie po trómach, powbijali na patyki po kónszczku wórsztu i zaczli go opiykać, a przi tym wrzeszczeli i śpiywali, aż huczało. Było tam tych pastyrzi s dziesiyńć, rej wodzili jako dycki Jónek Molenda ze Zokamiynio. A jak sie tak dziwo po chłapcach, tu sie zastawi u jednego i prawi:
– Na ty pieróński giździe, kaj żeś sie tu wzión, dyć cie tu przed
chwilóm nie było. Coś ty za jedyn?
– A tyn chłapiec cały zezielynioł od strachu, skyrczuł sie i prawi:
– Szeł żech kole was i widzym, jak tu je wiesioło, tóż żech se siednył.
– Tóż tak – mówi Jónek – a kaj idziesz i skóndeś je?
– Jo je od Łabaja spod Wyrszczku – mówi tyn cudzy chłapiec.
– A nie cygoń – prawi Jónek – Łabajowie ni majóm żodego holca,
jo ich dobrze znóm!
Wszyjscy pastyrze sie slecieli kole tego cudzego, że go spieróm, bo cygani, ale ón to był miglanc, powiado im: – Chłapcy, esi mi nie wierzicie, to se siednijcie, jo wóm cosi opowiym. – Zaczón rozrzóndzać, że tyn gojny od wedla, co mo tela dziecek, same dziołuchy, je jego ujec a, podziwejcie sie, akurat hanej idzie po ceście, widzicie go? Chłapcy sie dziwajóm, kaj jim pokazuje i nic nie widzóm. Tóż wszyjscy obrócóm sie ku niymu i naroz zbaranieli: chłapca tam nie było, ganc prózny plac a ónego nigdzi ni ma. W tym cosi szpluchnyło pod mostym, a chłapcy hura z wielkim wrzaskym wio ku plosie. Ale tam na wodzie nic, yny
widać jeszcze, jak sie tam robióm koła. A stary Ćwik wylecioł z chałupy i wrzeszczy:
– Djobli żaby, jak nie przestaniecie holofić, to syjnym posek i tak wóm wszyjstkim nabańkujym, że was dóma ani wasz kocur nie pozno! Paweł ze Steblowego, choć sie dycki chwoluł, jaki je ś niego morus, terazy sie cały dyrboł ze starchu i prawi:
– Jo se zaroz myśloł, że to je utopiec, podciep był jakisi zielóny, czuć go było barzinóm. A uciyk tyn hrómszczok, ani my go bardzo nie przegnali. Uciyk bezkuryja ku plosie i buch do wody. Ale niech yny spróbuje eszcze roz sie miyndzy nami pokozać, to mu inakszy zatopiymy! 
Chłapcy cali wylynkani pololi ognisko wodóm, kieróm przinióśli w czopkach s plosa, i rozeszli sie każdy do swoji chałupy.

O utopcach z Nydku (Zaolzie)
Roz bandurki smykały nydeckigo utopca. A to nie był lecy jaki utopiec. Po naszymu sie nazywoł wasermón i był to przeogrómny rufijok. Był zastympcóm tego nejwyższego, kiery sie nazywoł Hasztabiga, a mianowali go też Bisaga. No i tóż tyn rufijok był uż przeogrómnie stary, mioł ze dwiesta roków, bo utopce strasznie długo żyjóm, aż do samej śmierci. Na pyndzyj chodzóm też nieskoro. A tak se tyn rufijok spoczywo dzisio pod wodóm, w koszorze, w kierym mo swój corek, a do roboty uż nie chodzi. A to z tymi nydeckimi bandurkami, to sie stało dojść downo, zaroz po piyrszej wojnie, jak jeszcze był we służbie u Hasztabigi. Mioł wtedy wachować w rzyce Strzelnej, kiero wypływo spod Czantoryje, a je ponikiedy strasznie dziwoko, nejbarży jak sie tam w gorach urwie chmora, to potym je w całym Nydku okropno sumeryja. A taki powodzie to bywały hań downij za Austryje, jak eszcze było wszyndzi dojść wody nad ziymióm i pod nióm. Dzisio uż wody moc ubyło, kańsi sie potraciła pod ziymióm, yny że mało gdo wiy, że jóm pod ziymie powcióngały utopce, coby tam mieli w czym pływać. A tóż wtynczas se rufijok wyszeł w nocy ze Strzelnej pooglóndać rajón na Kubocowym, kaj były wtedy wielki łynki, a na nich wandrowały ty bandurki. Bandurki to sóm taki ogniczki, co przeskakujóm s miejsca na miejsce i smykajóm ożrałych Goroli po rosmajtych grapach i dziurach. A tego rufijoka też posmykały po wszyjstkich nydeckich grapach. Nejprzód go kludziły na Bajcarke, potym zaś na Gróniczek, tam stela aż na Zokamiyń, potym na Piyntrziska, do Łuboczki a spadki do Strzelnej aż pod most u Ciupka i dziepro tam go pujściły. I borok cały usiotany dokosmoł sie pod Praszywóm, kaj sie dziepro zameldowoł u Hasztabigi. Tyn go okropnie sprzezywoł za to, że sie tak długo nie pokozoł. Odkuloł potym tyn wielki kamiyń pod wymołym i pujściuł go kanałym, kiery sie cióngnie pod Czantoryje aż na polskóm stróne. Tam sóm inksze utopce, co majóm służbe na Wiśle. Przed zameldowanim u wyrchnigo wachtorza pod koszorym rufijok sie musioł wymusztrować zajś na gibczoka jako dycki. Włosiska na czepani przerajbowoł zgrzebielcym, kiery kiejsik w nocy ukrod starej Tomiczkuli spod Rzezniczego, ale ani ni tak ukrod, jak raczy zebroł, bo utopce nie kradnóm, yny bieróm, bo w nocy je wszyjstko jejich. Przeglóndo sie w jednym plosie i mamrze se: Ja, tak to mo być, czepóń móm jako głowa od strugacy stolice. Brzuch se przepnół skóróm od zaskróńca, włosy se jeszcze namazoł żabimi skrzekami, coby sie mu blyszczały i poszeł sie przedstawić głównymu wachtorzowi. Tyn go pujściuł do corka i tam tyn utopiec se spoczywoł aż do dalszi wyprawy, o kierej bych wóm móg powiedzieć inkszym razym, esi mie pieknie popytocie.

Utopcowo cera
Była roz na dziedzinie muzyka. Zeszła sie grómada pachołków i dziywek, a co jedna to była szwarniejszo. A jedna, nejgryfniejszo ś nich stoła se na boku i dziwała sie, jak wszyjscy tańcujóm. A była tako feszno i szwarno, że sie okropnie chłapcóm spodobała. Swoji dziołuchy niechali i każdy chcioł ś nióm tańcować. Jak jedyn jóm wzión do tańca zwyrtać i kapke sie ś nióm pokrynciuł, hnetka drugi sie prziplichciuł i uż jóm zajś porwoł. Tak se jóm wyrywali z rónk do rónk. A taniecznica to była, aż hej i miała chyt. Muzyka sie pómału kóńczyła, a óna hólała s pachołkami aż uciecha. Pachołcy też chcieli wiedzieć, kaj miyszko, bo żodyn jóm nie znoł. Każdy jóm też chcioł odkludzić do chałupy po muzyce. Ale óna nic nie chciała powiedzieć. A jak wybiła północ, dziołucha posmutniała. Nie chciała uż tańcować, yny wyrywała sie do chałupy. Syncy nie chcieli jóm pujścić, pytali sie ji, co sie stało, ale óna nie chciała powiedzieć. Tóż dorzóńdzali sie, że jóm odkludzóm razym i tak też srobili. A jak prziszli ku rzyce powiedziała im tak:
– Pieknie wóm dziynkujym za tańce. Uż sie isto nigdy nie uwidzymy. Jo je utopcowo cera. Mogym chodzić po ziymi yny do północy. Taki je nasze utopcowe prawo. Nie wiym, co sy mnóm zrobióm. Dziwejcie sie na wode. Esi sie woda w rzyce zaczyrwiyni, to bydzie znaczyć, że mie zabili. Potym skoczyła do rzyki a za chwile woda w tym miejscu sie srobiła czyrwióno. Tóż pachołcy smutni rozeszli sie do chałup.

Utopce na wozie
Jechoł roz gazda furmankóm od Biylska ku Skoczowu. Jak uż był już w Grojcu, zastawił go jakisi panoczek i pieknie pyto, czyby mu cosikej nie przewióz furmankóm do Skoczowa. Chłop sie dziwo i nie widzi żodnych zgratów, tóż sie go pyto, kaj to mo, co chce zawiyźć. A panoczek se siod na wóz wedle niego s przodku i prawi mu, że sie mo nie oglóndać na zadek yny jechać. Tóż śmignół gazda karwaczym po kóniach, a óny, jak pocióngły, strasznie sie musiały zapiyrać, coby tyn wóz ucióngły, jakby cosikej ciynżkigo wiózły. Strach oblecioł chłopa, bo przeca nic przed tym na wozie ni mioł, a terazy yny tyn przibuśny siedzioł wedle niego. Na zadek sie boł podziwać, bo mu zakozoł, a kónie miały sto biyd tyn wóz ucióngnónć. Boł sie też odzywać, bo czuł, że to je jakosi nieczysto siła. Jak przijechoł ku mostu na Wiśle we Skoczowie, to panoczek mu pieknie podziynkowoł za przibrani, sloz z wozu i kozoł sie mu podziwać na zadek, coby wiedzioł, co wióz. Dziepro chłop uwidzioł, że mioł na wozie całóm hórme małych pokracznych utopców. Aż mu włosy stanyły na głowie, co sie tak wylynkoł, że aji przeżegnać sie zapómnioł. Utopce powyskakowały s woza, pieknie
sie chłopu pokłóniły, powyszczyrzały sie swoimi szkarednymi zymbiskami i żabimi pyszczyskami, wlazły do wody i tela ich było widać. Chłop, eszcze cały wylynkany , śmignół karwaczym po kóniach, a óny gnały teraz galopym, aż sie kurziło, bo miały lekki wóz. 

O utopcu
Roz w nocy szoł jedyn chłop przez ławe do chałupy. Na postrzodku ławki zaczón mu taki mały chłapiec zastawiać ceste.
Chłop sie rozeżroł i wrzeszczy:
– Na idziesz do chałupy, ty sroczu jedyn, dyć spadniesz do wody!
Ale tyn chłapiec nic, yny góni po tej ławce, a pod nogami sie syneczkowi plónce. Chłop sie nasroł i zaś wrzeszczy:
– Umkni sie mi, bo cie facnym!
Ale tyn chłapiec zaś nic – yny góni a góni. Chłop sie nasmolił a kopnył mu tak do gaci, aż s tej ławki spod do wody. Ale tyn chłapiec wystyrczył głowe s wody i prawi”:
– Jo cie za to kiedysik utopiym!
Teraz tyn chłop poznoł, że to je utopiec. Uciekoł ku chałupie, aż sie za nim kurziło. Od tego czasu uż nigdy nie chodziuł przez tóm ławke, abo też kole wody. I byłby dłógo pożył, gdyby nie roz w nocy, tak sie mu zachciało pić, że musioł ijść s putnióm po wode do studnie. Tyn utopiec tam na niego czakoł, a jak sie zgión po putnie, to go chyciuł za głowe i zesmyczył do studnie. Tak sie tyn utopiec pomściuł na tym chłopie.

Utopcowe myto
Roz też jechoł chłop kóniami s Grojca do Miyndzyświecio. Prawie było połednie i ludzie szli na klynkani, jak dojechoł do Pogórzo, ze skoczowskigo kojścioła było słyszeć zwónić, a tu od pogórskich stawów prziszoł ku niymu sztramacki panoczek, pieknie obleczóny i chcioł sie przibrać do Skoczowa. Chłop go wzión na wóz, śmignół karwaczym po kóniach i pojechali. A zaczón sie go też wypytować z ciekawości skónd je, czy też mo jakich przocieli, abo znómych w mieście. Panoczek nejprzód nie rzóndziuł nic, ale jak już dojyżdżali ku miastu, prawi mu tak:
– Móm we Skoczowie brata i jadym do niego, cobych mu pómóg utopić jednego handlyrza, bo mój brat ni może se ś nim dać rady. 
Chłop se myśloł, że to jakisi pomylóny, tóż uż nic nie prawiuł. A prawie dojyżdżali we Skoczowie ku rzyce, panoczek kozoł stanónć, sloz z furmanki, pieknie chłopu podziynkowoł i straciuł sie mu z oczy. Chłop dłógo medytowoł, co też to móg być za dziwok, ale nie wszymnół se, że to był utopiec. Na drugi dziyń we Skoczowie był torg na kónie. Po torgu, jak to we zwyku bywało, handlyrze poszli se popić do gospody. Jak se już tak szykownie popili, aż sie im z czepani kurziło, brali sie ku chałupie. Każdy, gdo jechoł w stróne Pogórzo, Pierśćca, abo ku Górkóm, musioł przejyżdżać przez wode, bo niedowno tymu powódź zebrała most na Wiśle, a nowego eszcze nie postawili. A był taki stary obyczoj, że kożdy, gdo przejyżdżoł przez rzyke, mioł ciepnónć do wody jakisi grejcar. Ludzie prawili, że to było myto dlo utopca, a gdo tego myta nie zapłaci, na pewno kiejsi sie utopi. A jedyn handlyrz, z tych co se tak popili, wyśmiywoł sie dycki z tych guptoków, co pinióndze do wody ciepióm i nigdy ani drobnego halyrza do wody nie ciepnół. Tóż wtynczas, jak przejyżdżoł z tego torgu i popijochy przez wode, na postrzodku rzyki kónie sie czegosi wylynkały, wóz sie obaluł, prziwalił gazde do wody i chłop sie utopił, choć tak głymboko tam nie było. A to srobiuł tyn utopiec, co dziyń przed tym przijechoł z Pogórzo. Pospołu ze swoim bratym, co miyszkoł we Wiśle, utopili chłopa, co myta utopcowi nie chcioł płacić.

Jak utopiec groł w karty
W Olzie kole Cieszyna miyszkoł kiejsi utopiec. Przez most chodzili hawiyrze na szychte do Karwinej i dycki tego utopca spotykali, jak se szpacyrowoł kole wody. I uż też niejednego do wody ścióngnół. Obleczóny był po pańsku, tóż go nie poznali. Aż roz, jak szli ze szychty, sóm sie im doł poznać. Hawiyrze, jak wiycie, to sóm odważni chłopi, tóż chcieli go chycić, bo mieli ś nim porachunki, ale ón sie nie doł. Tak se umyślili, że go weznóm do kómpanije i zagrajóm se ś nim w karty. Utopiec sie zgodziuł i od tego czasu growoł w karty s hawiyrzami. Ale że nie był w ciymie bity, siodowoł se kapke dali od nich, coby ich mioł na oku i gdyby go chcieli chycić, coby móg wartko uciyc. I chłopi ni mógli żodnym spusobym utopca chycić. Tóż na kóniec uradzili, że pujdóm do farorza po porade. Farorz im doł świyncónej wody do flaszeczki i poradziuł, coby, jak siednie ś nimi ku kartóm, ciepli na niego z nienazdanio flaszke i pokropili go świyncónom wodóm, to go bydóm mieć. Na drugi dziyń zajś idóm z roboty, stułe i flaszke ze świyncónóm wodóm mieli w kapsie, widzóm utopca i jako dycki wołajóm ku sobie na karty. Ale utopiec stanół se z dalsza i prawi:
– Pujdym z wami grać, ale jak wyciepiecie to, co mocie w kapsie od farorza, yny ni do rzyki, ale tam do szutrowiska.
Tak musieli te flaszke ze świyncónóm wodóm do szutrowiska wyciepać i dziepro potym utopiec ś nimi zagroł. Eszcze ich dokumyntnie ogroł, a grali o grejcary. I nie chycili go. Ale było to uż ostatni roz, bo od tego czasu nigdy go uż nie spotkali, ani sie tam uż żodyn nie utopiuł. Isto tyn utopiec sie sóm przekludziuł kaj indzi.

Jak wasermón wachowoł stawu (Zaolzie)
W piyrszej chałupie za mostkiym, kiery idzie przes rzyke Kocobyndzke miyszkoł chłop, kiery mioł stow. Nazywoł sie Swaczyna. Do niego dycki wieczór przilazowoł wasermón pojczać grzebiyń, coby sie poczosoł. Swaczyna wachowoł ty stawy, a że sie kamraciuł s tym wasermónym, tóż tyn wasermón siedzioł w nocy pod wodóm a dowoł pozór, coby złodzieje w nocy nie wykradli ryb ze stawu. Za to wachtorz Swaczyna se w nocy spokojnie społ. Niedej Boże, jak też tyn wasermón przidyboł w nocy złodzieja na rybach, tak sie mu to nie wypłaciło. Tyn wasermón całóm noc tego złodzieja kómpoł we wodzie, a pod wodóm, a zajś go dźwignół nad wode, coby nabroł dechu, a zajś go zamoczył pod wode. To trwało całóm noc, pokiyl sie nie rozwidniło, bo potym musioł wasermón uciyc, coby go ludzie nie widzieli. Złodzieja niechoł leżeć na brzegu, bo był stejnak tak słaby, że nimóg uciyc. Staworz Swaczyna, jak rano oglóndoł stawy, tak go chyciuł i zakludziuł do farorza. Za kore musioł potym złodziej w niedziele, jak szli ludzie do kościoła, ryć przikopy kole cesty, a to uż zaroz każdy wiedzioł, że był na ryby. Wiycie ludeczkowie, jako to była gańba? A dziecka na niego wrzeszczały: „Złodziej! Rybiorz!” Tak tyn sie to dobrze zapamiyntoł, a uż nigdy nie szoł na złodziejke na ryby, a staworz Swaczyna se móg spokojnie spać w chałupie. Zajś farorz go dycki chwoluł, że dobrze wachuje, a za to na wilije dostoł wielkigo karpia. Ale Swaczyna tam biyde o kapra ni mioł, bo wasermón kiedybóndź wloz pod wode to prziniós rybe staworzowi.

O utopcu (wasermónie) s rzyki Olzy
Hań downij żył w Dómbrowej garcorz, kierego ludzie mianowali garcorz „pod ogrodym”. W jego chałupie było biydy a biydy. Klejuł se ty gorki, ale żodyn ich nie chcioł kupować. Woził ich po dziedzinie od chałupy do chałupy, ale ludzie se woleli kupić aluminijowe. Ros jak szoł spadki s torgu, spotkoł panoczka, pieknie obleczonego, kiery wyglóndoł jak flintkorz, abo gojny. Tyn panoczek mu prawi: 
„Garcorzu, potrzebujym do chałupy kupa gorków s dwóma uchami. Poradziuł byjś ich narobić do miesiónca? Musiołbyjś ich prziwiyźć do mie do chałupy. Tam ci zapłacym.”
Garcorzowi sie oczy zaświyciły, jak to usłyszoł i obiecoł, że mu prziwiezie ty garce tak, jak sie ś nim dorzóndziuł. Cały miesiónc lepiuł ty garce we swoji chałupce, a w ostatni dziyń załadowoł wózek gorkami i czakoł na panoczka. Panoczek prziszoł wieczór, po ćmoku i powiedzioł, coby garcorz szoł za nim s wózkiym ku Olzie. Jak mijali ostatnióm chałupe, garcorz sie kapke poboł, zaczón rozmyślać kaj tyn panoczek może miyszkać. Jak uszli eszcze kónsek, to garcorz uż był ganc wylynkany. Naros wszymnół, że tyn panoczek to isto je utopiec, kiery chce go utopić w rzyce. Garcorz u był cały mokry ze strachu, tóż pytoł utopca coby se kapke dychnóńć. Ściepoł s pleców rzymiyczki od wózka i polecioł spadki ku dziedzinie. Na drugi dziyń poszoł razym s stejizbianami tam kaj niechoł wczora wózek s gorkami. Wszecki gorki były porosbijane, yny jedyn obył. To był snoci gornek na dusze garcorza. Wózek też był roswalóny. Garcorz tam potym postawiuł krziż, na pamióntke, że go Pón Bóczek ocaluł od wasermóna. Tyn krziż tam stoji do dzisio.

Utopcowe wiesieli
Ludzie uż od downa prawili, że na Mojeścikowych stawach kole boreckij cesty, kaj sie kiejsi snoci utopiuł Gajdzica, dycki w nocy straszyło. Co tam straszyło, to lepszy ani nie rzóndzić. Dycki jak sie kapke zećmiło ku wieczoru to dycki żaby zaczły se śpiywać we stawach. Tam na tych stawach dycki sie jakosi rychli ćmiło, niż kaj indzi. Czym było nieskorzij, tym było barży strasznie. W tych stawach i barzołach sie wyprowiały dziwne rzeczy, a żodyn tamtyndzi nie chodziuł. Nad stawami lotały bandurki, podobne do chroboków świyntojańskich, ale ty bandurki sie fórt mieniły, ros były czyrwióne, a ros modre. Kiejsi jak tamtyndzi szła nieboga Bartecko od szkubaczek spod lasa to snoci widziała jak po wodzie chodziuł taki czorny cielok, kiery mioł dwie głowy i sztyry chłosty, a s pysku mu szoł dym i ogiyń. Moskałka tuplowała, że starego Gajdzice utopiły taki straszydła. Ale skónd mógła wiedzieć, kiej Gajdzica uż downo umrzuł. Ale ludzie prawili, że Gajdzica snoci przed śmiercióm uwidzioł takóm szyrokóm ceste kiero szła aż na postrzodek stawu. Gajdzica nióm szoł aż na sóm kóniec i wtynczas naros go woda zaloła i wcióngła na samiućki dno. Prawiła, że to je prowda i aji sie zarzykała na Chrystusowóm Mynke i wszyjstki świyntości, biła sie też w piersi aż huczało. Baby co tam chodziły kole tych stawów dycki rzykały różaniec za umrzika Gajdzice i nie oglóndały sie na zadek, coby sie im co nie stawiało na oczy. Szły wartko, coby to miejsce minónć. Wieczór tam mało kiery chodziuł. Na całej dziedzinie yny młody Kasprzica nie chcioł w ty wszyjstki bojki o diabłach, straszakach i nocznicach uwierzić. Nie wierził też w to co fórt wyrzóndzała staro Moskałka. Starsze gaździny były na niego złe, że sie s tego wszyjstkigo śmieje. Ón sie ani s tymi babami nie wadził, bo prawiuł, że mu szkoda nerwów. Ale prziszoł tyn dziyń kiej aji młody Kasprzica mioł w to wszyjstko uwierzić. Było uż kole północy. Na jesiynnym niebie świyciły gwiozdki a światło miesiónczka sie opiyrało na wszyjstko. Strómy wyglóndały jak wielki straszoki, kiere by chciały na człowieka napajść, jak idzie sóm cestóm. Wtedy tam szoł Kasprzica, ale niczego sie nie boł. Szoł na spadek od Gawlasa spod lasa. Ni mioł czasu ani myśleć o straszakach i diabłach, bo mioł swoji starojści. Naros, jak Kasprzica zeszoł kapke s cesty minęła go piekno karoca, kieróm cióngły sztyry szumne kónie. Synek aż gymbe odewrzuł, jak kónie zaczły mu forskać nad uchym. Za chwile przijechoł drugi i potym trzeci i sztworty. Wszyjstki jechały groblom miyndzy stawami. W każdej karocy siedziała młoducha i żynich. Młoduchy miały piekne suknie, kiere sie blyszczały na strzybno od miesiónczka. Panoczkowie mieli czorne ancugi i biołe koszule. Wszyjstko sie tak świyciło, że aż oczy bolały, jak sie człowiek dziwoł. Kasprzica se pomyśloł, że to je isto jakisi bogate wiesieli, ale kapke sie wylynkoł, bo tóż kiery sie żyni w nocy i eszcze na stawach. Synek sie dziwoł na chwile co sie to wszyjstko wyprawio, ale potym se wszymnół, że ty kónie ni majóm głów. O mało nie wpod do stawu, bo ty kónie przeca forskały i rzały, ale tak jakosi inakszy. Chłapiec ganc sdryntwioł, ostatnio karoca przejechało po grobli i naros stow sie przemiyniuł w wielkóm sale balowóm i naros zaczła grać muzyka. Wszyjstki pory zaczły tańcować i zwyrtać coros rychlij, a tańcowali na wodzie. Potym tam ku nim wszyjstkim prziszli tacy starzicy s długimi brodami. Przilecieli też tam mali chłapcy, kierzi mieli gymby jak żaby, a na głowach śmieszne czyrwióne czopki. Wiesioło tam było tym podciepóm, skokały i dorobiały, że im nie było rady. Kasprzicowu sie aji zdało, że tam widzi starego Gajdzice i że mu cosi mrugo. Synek sie przeżegnoł i zaczón rzykać i uwidzioł, jak stary Gajdzica krziwiuł gymbe, zaśmioł sie i aji mu pogroziuł z błoznów, a potym sie naros straciuł. Utopce eszcze długo balandrowały. Jak kokoty na dziedzinie zaczły pioć to naros woda we stawie zaczła sie kryncić i wszyjstkich wcióngła. Kasprzica eszcze stoł i sie dziwoł na wode we stawie. Potym sie kapke spamiyntoł i poszoł ku dziedzinie. Ludzie go ni mógli poznać – włosy mioł biołe jak starzik i w oczach mioł strach. Ludzie sie ś niego śmioli i nie chcieli mu uwierzić, jak zaczón wyrzóndzać co widzioł w nocy. Prawili mu, że isto ni mo wszysjtkich dóma.