W chałupie, kaj urodziuł synek była wielko radojść. Piyrsze oblyczki, kiere mioł mały chłapieczek to były powijoki. To były taki płóciynne płaty materiału, w kiere zawijali dziecko na kożdo. Dziepro jak chrzcili chłapieczka to go oblykali w barży paradne lónty. Na głowe mu dowali czopeczke s korónkami i maszkami. Pierzinka była haftowano i obszyto korónkóm, przikryto jedwobnóm chustóm – płachetkóm. Dziecko miało na sobie biołóm, korónkowóm koszulke i jakliczke, kieróm mu oblykali nim go zawinyli do powijoka, kiery mioł kolorowóm jedwabnóm maszke. Prodełka sie pojczowało i przechodziły s Ojca na syna, były schowane całe roki, a jak trzeja było to sie jich wycióngało. Przes piyrsze roki nie szło poznać czy chłapieczek to je synek bogatego gazdy, czy hudobnego chłopa, ani czy to je Ewangelik czy Katolik. Ani nie szło czasym bardzo poznać czy to je chłapiec czy dziołucha, bo ich oblykali w suknie po kolana. Dziecka sie mazały, ale dycki musiały być czyste. Mamy szyły oblyczki dzieckóm s materiału, kiery szło wyprać. Jak sie brało do kojścioła chłapca, kierymu było ze sztyry roki, to sie go oblykało we lnianóm koszule s długimi wónskimi rynkowami i sukiynke na hozyntergach, usztywnónóm w pasie. Jak synek kapke podrós to mu dowali piyrsze galaty, ale chodziuł w nich yny we świynta. To były zrośloki – taki ajnfachowe galotki. Mały synek długo ni mioł porzóndnych bótków – wiynkszóm czynścióm roku gónił boskym. Na zime oblykało sie synków w grubsze lónty – po starszych braciach. Dostowoł też fusekle s wełny, a w bogatszych chałupach aji trzewiki.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



  

 

 

  Piyrsze galaty i bótki mały chłapiec dostowoł jak sie zaczół uczyć we szkole. Do szkoły chłapiec musioł chodzić czysto obleczóny. Po tym jaki mioł lónty szło poznać czy to je synek od bogatego gazdy, dochtora, czy od kumornika. Jak synek mioł uż ze dwanost roków to ty jego oblyczki były podobne do oblyczek Ojca. Lónty przechodziły s jednego synka na drugigo aż sie ganc wydrziły, potym sie ich wyciepowało. Jak sie co wydrziło, a lónty eszcze były nowe, to sie ich łotało, abo dowało kónsek materiału na dziure. Oblyczki chłopów na cieszyńskim rychli zanikły niż bob. Roki leciały, a s małego chłapieczka wyrosnół kawaler, kiery uż zaczón blyskać oczami na dziołuchy. Zaczón też uż pomału chodzić na zolyty. Synek musioł być kapke pstrokaty, coby go dziołuchy widziały, jaki je paradny. Jak sie synek żyniuł, to musioł mieć ganc nowe oblyczki i eszcze s dobrego materiału. Musioł sie uż oblykać jak dobry gazda – a dobry gazda musioł być szumny. Żynich mioł chuste s jedwabiu, kieróm dostoł od młoduchy i wóniónczke, kiero była przipiynto do jakle szpyndlikiym. Wóniónczka była srobióno s kwiotków i s biołych maszek. Hań downij kłobuk żynicha ozdobiali chochołkiym – bioło zielónym bukietym kwiotków. Taki lónty jaki mioł żynich na wiesielu, to potym oblykoł przi wiynkszych świyntach, ale mioł rostomajte dodatki – zoleżało to od mody, od tego wiela mioł piniyndzy, i skónd był. Wiyncyj jak sto roków tymu chłopi oblykali: koszule, kłobuk, bruclik, szpyncer, mantel, galaty, posek i bótki poloki. Kłobuk, kiery sie nosiło był czorny, filcowy, twardy i szyroki, a na wyrchu był kapke do szpica. Ozdobióny był maszkóm s aksamitu i metalowóm sprzónczkóm. W kłobuku szło schować grejcary, fajke, tytóń i sznuptychle. Były też kłobuki ze zajynczej skóry – kasturki. Kłobuki sie nosiło podle mody jako była. Chłopi też sie rostomajcie strzigali. Kiejsi hań downij mieli długi włosy s przedziołkiym na przodku, nieskorzi sie czosali na czoło. 
    Chłopi na dziedzinie nie niosili gatek. Yny bogatsi gospodorze nosili podzuwki – taki kalisóny. Na noc oblykali yny koszule. Nosili też biołóm płóciynóm koszule do kolan s wónskim obujkiym. Tyn obujek obwiónzywali biołóm, abo czyrwiónóm szniórkóm, a potym czyrwiónóm chustóm. Koszule na kożdo sie szyło s grunaczki, to było taki grube płótno, a od świynta sie szyło s lepszego płótna, kiere sie wyszywało niciami s jedwobio. Kiejsi koszule ni miały mankietów i były szyte s jednego kónska materiału i ni miały szwów na plecach. Na kożdo chłopi na dziedzinach oblykali ajnfachowe galoty s płótna, a od świynta galaty s lepszego sukna. Galaty były modre, wónski na posek. Tyn posek był skórkowy i musioł być szyroki na jaki trzi palce. Chłopi sie nim owijali pore razy. Nieros tacik musioł ścióngnónć posek, coby wyrzazać dzieckóm po rzici. Galaty sie wrażowało do bótków, miały też lacek s prawej abo s lewej stróny. Bogaci gazdowie se dali szyć bótki poloki s czaprokiym. Ci hudobni też mieli bótki od świynta, ale łacniejsze i na ty bótki se obuwali cholewy skórkowe. Na dziedzinach sie nosiło ciżmy – bótki do roboty na kożdo i kiyrpce – bótki uszyte s kónska owiynzij, abo świńskij skóry, kiere sie wiónzało i na to sie eszcze obuwało nawłoki. Taki kiyrpce nosili gor starzi ludzie. Na biołóm koszule sie oblykało modry, granatowy, abo czorny bruclek. Kragiel brucleka był czyrwióny i mioł prziszyte strzybne knefle. Jednego razu była tako moda, że sie bruclek nie zapinało pod karkiym. Brucleki kiejsi były rostomajte. Młodzi chłopi oblykali bruclek s lepszego materiału. Kapke podobny do brucleka był kamizol, kiery oblykali hudobni gazdowie od świynta i na kożdo. Jak był szpatny czas to na bruclek sie oblykało granatowy, abo czorny szpencer. Szpencer mioł kragiel i wyłóżki, a od postrzodka mioł wełne. Mioł też długi rynkowy, szyrsze na plecach i wónski na rynkach, mioł też metalowe knefle. Chłopów sie nazywało pode tego co kiery oblykoł, jak oblyk kamizole to był kamizolkorz, szpyncer – szpyncerzysta a kabot – kabociorz. Siedlocy oblykali eszcze granatowe mantle bez rynkowów, oceplóne od postrzodka wełnóm i długi do kostek. Na taki mantel trzeja było kupa materiału – szło ś niego uszyć i trzi mniyjsze jakle. Mantle sie oblykało na pleca, zapinało sie go na maszke i kneblik. Na kożdo sie nosiło burdusy – długi ajnfachowe mantle, a w zimie kożuchy s barana, kiere sie farbowało na żółto, szaro, abo czorno. Szło ich kupić na torgu. Nejdrogsze były kożuchy biołe, s czornym kraglym, szyte niciami s wełny. W zimie sie też oblykało rynkawice s barana, s palcami, wełniane czopki i baranice. Bogaci chłopi mieli ezcze kupa ozdób na szpyncerze i kłobuku. Eszcze inakszy sie oblykali starzicy. Lónty mieli czorne, abo ćmawe i nie oblykali sie uż podle mody. Do trówły sie ich oblykało w lónty od świynta, ale kupa rzeczy sie niechało do wnuków. Jak umrzuł młody chłapiec – kawaler, to sie go do trówły oblykało w oblyczki żynicha. 
    Gorole mieli zajś eszcze kapke inksze oblyczki. W gorach je zima i czas je inakszy niż na Pogórzu, tóż też ty lónty musiały być cieplejsze. Oblyczki Goroli były podobne do Wałachów. Jedyn Gorol prawiuł tak: „Po wałasku jyny taki chodzi, co mo na sebie wsiecko wełniane: nogawice, guniym, koziuch, myckym z kłónicami abo baranicym, papucie, ci lato, ci zima, wdycki chodzi jednakowo zebrany”. Wołosi jednako do Beskidów prziszli nieskoro, tóż tych ich lóntów sie tak moc nie nosiło, jak baji w Karpatach, kaj byli rychli. Strój gorolski sie nosiło w poru dziedzinach – w Istebnej, Jaworzince, Hyrczowej i w Kóniokowie. Oblyczki Goroli były ajnfachowe, nosiło sie ich jak sie pasło owce i do lasa ku drzewie. Szyło sie ty lónty s lnu ciynkigo i grubego, pacześnego, zgrzebnego, ćwilichu i s wełny. Wszyjscy Gorole w Polsce sie podobnie oblykali, nasi na cieszyńskim też. Hań downij jednako ty oblyczki nie były podobne. Ślónscy gorole sie oblykali ja Hucułowie i słowaccy Wołosi na Morawie. Baby miały lónty s płótna i kupa ś nich było starucnych - ciasnocha, zaposka, kabotek i płachta. Chłopi mieli ze zadku głowy dłuższe włosy, przistrzigane na czole. Golili sie na gładko i porzóndnie. Strój Gorola był ajnfachowy, ale do niego dobry. Wszyjstki lónty se szył sóm, abo kupowoł od inkszego kamrata. Baby kiejsi nosiły ciasnoche, łochtusze, chuste rożkowóm i spuszczowóm, modry fortuch s drukowanego płótna, długi wełniane póńczochy. Chłopi nosili płóciynne portki, szyroki pas owczorski i szyroki kłobuk s ozdobami. Na kożdo sie nosiło w goraliji koszule s grubego płótna i biołe ciasne galaty, nogawice ze sukna, abo gacie. Na nogi sie obuwało onuce s płótna i kiyrpce ze świńskij, abo owiynzij skóry. Na głowe oblykało sie czorny kłobuk, a jak było zima to eszcze czorny bruclik. Na kożdo ku robocie na jesiyń i w zimie sie oblykało koszule s grubego płótna, na kiere mówili proste. Galaty były ciasne s biołego grubego sukna. Na nogi sie obuwało kopyca i skórkowe kiyrpce, do kierych sie dowało słóme jak było fest zima. Gorol se też oblykoł gunie na pleca. Pachołcy – młodzi chłapcy oblykali gunioki. Jak był mróz to sie eszcze oblykało kożuszek, a na głowe baranice. Na rynce oblykało sie rynkawice ze sukna, abo s wełny – oblykali ich gor furmóni i chłopi, co rómbali drzewo w lesie. Chłapcy nosili na kożdo płóciynne portki i koszule s lnu, kiere sie szyło s wielkich chłopskich koszul. Jak było zima, to se oblykali eszcze staróm gunie. Małe dziecka były obleczóne yny w koszulach do kostek. Od świynta Gorole oblykali koszule drelichowe s płótna, abo obrusu, tako koszula była szyroko i długo aż do kolan i była ajnfachowo. Miała szyroki marszczóne rynkowy. Na przodku miała dziure na głowe, a przi ni był znaczek. Taki wzorek podobny do znaczka był też na rynkowach i na dole koszuli. Pod karkiym wiónzali czyrwiónóm maszke. Gorolki na wiesielu, jak tańcowały bioły taniec śpiywały se tak: „Ej wysijym wysijym Janickowi kosiulym, A tak mu jóm zwykłodóm Azie się mu spodobóm”. Koszule wiesielne s ćwilichu miały podkłod – coby koszula dobrze leżała na plecach i na rynkach. Były też koszule – dwoice, kiere sie oblykało na wielki świynta, abo jak sie szło na nawiedziny. Koszule chłopi wrażowali do galot. Galaty młodych chłopów były s płótna, a u starzików s wełny. Hań downij nogawice ni miały żodnych ozdób. Nieskorzi na rozporku i na dole galot sie ich zaczło ozdobiać włóczkóm. Były tam dwie wójki warkoczyki s czyrwiónej i modrej włóczki. Nogawki sie ozdobiało na kitach czyrwiónóm kućkóm s wełny w postrzodku modróm. We świynta oblykało sie czorny, abo czyrwióny bruclik, uszyty s dobrego materiału. Na dole bruclik mioł trzi rozporki. Kamizele, kiere sie też nosiło miały aji kapse, do kierej szło cosi wrazić. Na prawej strónie brucliki miały dwanost knefli jak wojocy, s polskim orłym. Za Austryje na tych kneflach było napisane F.J.I. Nad kapsóm były trzi knefle. Kiejsi brucliki ni miały żodnych ozdób, yny taki naszywki na dziurki srobióne s modrej wełnianej szniurki na kóńcu kierej były kućki s kamelhoru. Ty kućki były też ze zadku przi kapsach. Były też brucliki, kiere miały naszywki s modrej włóczki i czyrwióne kućki. Przi galotach był posek, na kiery prawili gabaryjok. Chłopi w goraliji oblykali też gunie, kiero była paradno. Miała sznurki s wełny i lymki. Lymki sie robiło s kolorowych włóczek zeszulanych we czworo. Ty sznurki sie nazywały wójki. Gunie kiere sie nosi terazy, majóm dziesiyńć sznurków od kraja to idzie tak: czyrwióno i modro, czyrwióno, modro, zółto i czyrwióno, czyrwióno, żółto i czyrwióno, zielóno, czyrwióno, modro i czyrwióno i czyrwióno. Na spodku guni ty sznurki sóm zeszulane. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


    Gunie sóm dojść długi i siyngajóm do kolan, abo i niży. Gunie sie oblykało na pleca, coby s przodku było widać koszule, bruclik, abo kożuch. Jak było ciepło to sie oblykało gunie na jedno pleco. Gunie sie nie zapinało. Hań downij isto pastyrze se zapinali swoji gunie. Guni sie nie oblykało na rynkowy. Jedyn, abo dwa rynkowy były zeszyte, abo swiónzane sznurkiym. We chłopskich lóntach nie było kapsów, ale wszyjstko szło schować do rynkowów. W zimie Gorole nosili kożuszek, kiery sie oblykało pod gunie. Kożuch był krótki do pasa i był uszyty s owczej wełny, kieróm sie barwiło na brónzowo, czyrwióno, abo na żółto.
    Nejwiynkszo ozdoba kożucha to były wyłóżki, abo oblamki. To było taki obszyci na brzegach kożucha i na kóńcach rynkowów. Wyłóżki były kolorowe, tóż każdy gazda sie móg paradzić. Wyłóżki to były taki poski safianowe, bioło – czorne, przeplatane zielónóm, abo żółtóm włóczkóm. Kożuch mioł po prawej strónie sztyry knefle ze skóry. Paradne kożuchy miały eszcze kućki. Na nogi Gorole obuwali kopyce. Ty od świynta sie szyło ze sukna, kiere zbyło, a na kożdo ze starych nogawic. Ty lepsze kopyca sie obuwało yny przi świyńcie. Dzisio kopyca sie sztrykuje. Kiyrpce sie wiónzało do nogi porwózkiym, a nad kostkóm natkónciami – hrubym biołym porwozym. Ty natkóncia były długi, miały aji piynć metrów. W zimie sie oblykało baranice, a hań downij aji mycke, kieróm sie nazywało żarna. Baranice miały czorne futro po krajach, a biołe w postrzodku. Robiło sie jich ze skór młodych barónów – byrusiów. Mycka miała kulatóm główke – wyrch. Tyn wyrch był uszyty ze sztyrech kónsków czornego, abo biołego sukna. Tam, kaj było poszyte była szniureczka. Na kóńcu szniureczki była kućka. Dokoła czopki był prymek, kiery ze zadku był dłukszy, niż z przodku. W zimie zadni prymek sie dowało na kark, jak były mrozy. We świynta sie nie nosiło rynkawic. Chłapcy noszóm portki s lnu i czyrwióne brucliki. Przes lato gónióm s gołóm głowóm, a w zimie na głowie majóm kłobuki. Czopka była ozdobióno szniurkóm s biołej kozi sierści, kiero na kóńcu miała kućke. Potym nieskorzi sie zaczło nosić biołe czopki – miyńsze kłobuki s czyrwióno – biołóm ozdobóm.
    W goraliji żynich dostowoł od młoduchy paradnóm koszule – dwoice. We świynta, na wiesieli i na chrzty sie obuwało nogawice. Żynich i drużbowie oblykali czyrwióne brucliki, ale żynich sznurowoł bruclik na dole biołóm szniurkóm, a drużbowie różowóm. Swobodni chłapcy wiónzali czyrwiónóm szniurke, a żónaci zielónóm. Do bruclika i s lewej stróny kłobuka sie przipinało wóniónczki. Wóniónczka żynicha je bioło – zielóno, a drużby różowo – zielóno. Starostowie se oblykali gunie. Hań downij żynich sie obwiónzowoł eszcze szyrokim rzymiyniym owczorskim. Taki rzymiyń musioł też mieć gajdziosz. Szyroki pasy owczorski oblykali aji baczowie i pastyrze. Ty pasy były srobióne ze skóry owiynzij, na wyrchu miały korónke, zeszywanóm rzymiyczkiym. S boku taki pas mioł wielkóm kapse, a na nij klape. Pas sie zapinoł na trzi do szejść mosiynżnych sprzónczek, mioł też wyciśnióne rostomajte wzory. Bogatsi gazdowie obuwali aji bótki s cholywkami. Jak Gorol umrzuł, to sie mu oblykało koszule, gacie s płótna i czorny bruclik. Umrzikowi sie nie obuwało kiyrpców, a na nogi sie mu obuwało fusekle. Kłobuk sie dycki dowało umrzitymu do trówły, abo wciskało pod parze. Do trówły sie dowało aji inksze rzeczy – fajke, pierściónek, pore grejcarów, abo piszczołke – zoleżało, co umrzik chcioł tam mieć. Gorole byli bogatsi i hudobniejsi – zoleżało wiela kiery czego mioł. Nejbogatsi byli fojtowie i wojewodowie – ci mieli kupa wszyjstkigo i lepsze oblyczki, aji strzybne. Pachołcy dostowali kiyrpce i koszule. Pastyrze byli nejhudobniejsi – mieli yny połotane lónty. Gorole nosili siykiyrki - obuszki, kierymi sie podpiyrali jak krziwakiym, ale poradzili sie tym aji brónić. Bez obuszka nie było co ijść do lasa, abo na gróń. Potym nieskorzi, jak uż coros wiyncyj Goroli miyszkało w Beskidach, to ty oblyczki zaczły uż być kapke inaksze.