Dziedziny na Cieszyńskij Ziymi powstowały przez stówki roków. To czy powstanie dziedzina zoleżało od tego, jako było tam, kany ludzie prziszli. Zoleżało to aji od czasu jaki tam był, jako tam była ziymia, esi tam były kopce, lebo doliny. Ludzie sie dziwali kaj bar-ży a kaj miyni świyci słónko, esi tam je jakisi jezioro, rzyki, stawy. To czy stanie dziedzina, zoleżało aji od tego, esi w chałupie, kieróm postawił foter bydzie miyszkoł jego synek, abo pójdzie kansik indzi. Tam kaj były kopce stawiao sie chałupy daleko od siebie, a tam kany była dolina to chałupy sie stawiało jedna za drugóm jak lańcuch. Tam kaj było z kopca a świyciło słónko ludzie radzi stawiali chałupy, gor jak blisko była woda. Wode używali do mycio, szło nióm pływać a we wodzie było aji jodło. Ale baji rzyka mógła wyloć, tóż chałupy, stodoły a chlywy sie stawiało tak, coby tego nie pozalywało. Podle tego jak sie postawiło chałupe, to ludzie robili rostomajte wieca. Dziero potym, jak przibywało maszyn, a była lepszo technika, to ludzie sie uż miyni dziwali, jako je na placu, kany chcieli postawić chałupy. Dziedziny były rostomajte, podle tego jako były w nich postawiane chałupy, stodoły, chlywy, jak szły cesty, rzyki a potoki. Tóż były baji hólicówki, kierych u nas nie było, ale były na Białorusi, Polesiu, kole Pragi, Loun, abo na Morawach. W takich dziedzinach sóm dwie raje chałup, kiere sóm postawióne przi ceście. Kapke inksze od hólicówki były lańcuchówki, szeregówki a rzyndówki, kiere były w dziedzinach, kiere sie zakłodało na prawie nimieckim. Taki dziedziny sóm w Czechach, na Słowacyji,
na połedniu Małopolski i w Karpatach. Taki dziedziny sie robio snoci, jak blisko był wielkucny folwark, abo zómek, kiery był postawióny na nejlepszych gróntach, tóż chałupy musiało sie stawiać przi cestach, lańcuchy chałup były gynściejsze a długsze. Je tak baji w Grodziszczu, Kopytowie, Łónkach nad Olzóm, Szónychlu abo w Zawadzie. W postrzodku dziedziny je kościół, szkoła a jakisi urzónd. Ponikiedy magacyn a arynda. Jak kaj był mały folwark, to mioł miyni gróntów a chałupy w dziedzinie sie stawiało lecy kany. Taki stawiani chałup mógło być aji wtynczas, kiej grónty kiere mioł folwark poszły na parcele. Wtynczas chałupy były przi ceście (rzyndówka), a pomiyndzy nimi inksze rozciepane po gróntach. Jak zaczli potym  na takóm dziedzine przichodzić nowi ludzie, to z dziedziny kole jednej cesty powstowały wielodrożnice - dziedziny, kiere miały cesty z boku. Tak było jak dziedzina była na rownych gróntach baji w Łónkach nad Olzóm, Dolnej Lutyni, Pietrowicach, abo we Wierzniowicach. Ganc inkasze dziedziny to były okolnice. W nich je dycki plac, na kiery sie prawi nawsie, kole kierego dokoła sóm chałupy ze szczytym ku niymu. Za chałupami sóm stodoły, chlywy a masztale, a za nimi zogrody a pola. Okolnica to była typowo czesko dziedzina a robiło sie jich we wczaśnym feudaliźmie. Na Cieszyńskij Ziymi jich nie było wubec. Inkszy typ dziedzin to była owalnica. To jakby połónczyć hólicówke z okolnicóm. Na Ślónsku Cieszyńskim je yny ledzy kany - baji w Zobłociu, abo we Starym Mieście pod Frydkiym. Ale zaś kole Opawy, takich dziedzin było kupa. We strzodku Cieszyńskij Ziymi sóm dziedziny, kaj chałupy sóm porozciepowane a ledzy kany sóm sidliszcza, kiere powstowały jako sie kómu uznało. Każdy dostowoł swój grónt na kierym stawioł chałupe. Taki dziedziny były gor na północ od Koszarzisk, Milikowa a Gródka. Takich dziedzin je kupa w Europie, dobrze sie chowie bydło, bo w nich je kupa miedz a trowy. Na Cieszyńskij Ziymi było kiejsi tak, że ludzie ni mieli radzi spółek, tóż stawiali chałupy pomiyndzy swojimi polami, coby nie było zwady przi płocie. Dziedzina, kany chałupy były porozciepowane miała czasym jakisi cyntrum, kany stoji kościół, szkoła, urzónd, magacyn, depo a arynda baji w Gutach. Na połedniu od liniji - Koszarziska - Milików - Gródek, dziedziny były inaksze. Ta linija to je aji granica pomiyndzy rzóndzyniym jabłónkowskim a cieszyńskim. Tam były dziedziny przisiółkowe, kaj były kupki chałup, na kiere sie prawiło dwory. Ale były w nich aji chałupy stawiane w raji kole rzyk, potoków a cest (Bukowiec, Istebna, Mosty kole Jabłónkowa). Dwory sóm porozciepowane daleko od siebie, na gróniach kany godnie świyci słónko a kole rzyk abo potoków. Kole nich były pola, kiere wyglóndały jako szachownica. W jejich postrzodku je plac (przisiółek placowy), jak baji w Łómnej Dolnej (Łóndrasze, Mostrzónka) abo w Kamiynitym (Dolno Łómno), kany na kupki chałup sie prawi place a nie dwory. Tóż baji je tam Wyszni Plac, w kierym stojóm chałupy Bojki, Gomoli, Lisztwana a Martynka a Niżni Plac - chałupy Czeczotki, Krziżanka, Gomoli a Kohóta. Miyndzy nimi je wónsko miedza. Ale dlo takich chałup, był jedyn niebezpieczny żywioł - łogiyń. Coby chałupy przed nim aspóń kapke uchrónić to sie jich stawiało kole dwora. Robiło sie wyszni jizby. Kole Jabłónkowa na chałupy sie prawi jizby. Taki stawiani chałup, dworowe, kiere były od patnostego do osimnostego wieku je kole Jabłónkowa, Istebnej, Jaworzinki, Kóniokowa a Wisły. Tam je kupa gor, kopców a lasów. W takim terynie, nie lza było postawić dziedziny, w kierej by stoła chałupa przi chałupie, tóż sie robiło taki małe kupki chałup - dwory. Hań downij taki dwory miały brónić przed złodziyjami, zbójami a dziwokimi zwierzyntami, kierych kupa było po lasach. Tam, kany byly dwory ziymie były annielski a robota na gróntach 
fest ciynżko. Ci, kierzi bywali we dworach se musieli pómogać. Ponikiere wieca na polu sie robiło społym. We dworach bywały całe familije. Zakłodali jich baji dwo bracia, baji w Dolnej Łómnej dwór Óndrasze, kiery powstoł, jak foter podzielił swój grónt pomiyndzy dziecka, kiere kole starej chałupy postawiły swoji nowe. Taki był poczóntek dworów baji w Bukowcu (u Macury), Boconowicach (u Bocka), Gródku (u Fizka). Grónty we ślónskich Beskidach sie zaczło dzielić dziepro w XVIII wieku. Do tego czasu, ojcowizne sie dowało yny jednymu dziecku, a reszta dziecek sie spłaciło grejcarami abo inkszymi wiecami. Aji podle cysarskigo patyntu urbariarnego z roku 1771, grónty lza było dzielić yny wtynczas, jak sie na nich sioło 60 korców obilo (korzec = 120 litrów). Każdy we familiji, a familije były wielkucne, kierzi nie dostali gróntu z ojcowizny, yny
grejcary abo inksze wieca baji owce abo krowy, chledali nowych gróntów. Baji wyrzazali las a zrobli tam miedze a aji grónty, na kierych sioli a sadzili (nowina, rómbanisko, wyrobisko). Robiły sie taki kupki chałup jak baji w Nydku na Kolybiskach (2 chałupy), w Bukowcu na Bażinach (3 chałupy), w Piosku na Płóniawie a Polance, W Mostach - Szańcach na Wyrchgórze (3 chałupy), Ściyntym (3 chałupy), Stecówce a inkszych. Grónt sie robiło tak, że sie wszystko wypolało, a tymu baji w Górnej Łómnej sóm taki osady: Łopolóne a Polynica. Jednako czym wiyncyj było gróntów, na kierych sie sioło a sadziło, to chałupy w dziedzinach były bliży siebie. Wszystki dziury pomiyndzy dworami a chałupami uż nie były prózne. Skyrs tego dzisio uż nie lza poznać kany były dwory, ale zustały po nich miana. Jak na Cieszyńskóm Ziymie przijyżdżali ludzie, to nejprzód stawiali chałupy na północy, kany nie było gor a kopców. Było tukej lahko gospodarzić a mnożić na gróntach. Ludzi skludzali tukej grofowie a aji klasztor benedyktynów w Orłowej, kiery w XIII wieku założył dziedziny: Zobłoci, Dómbrowa, Cierlicko, Kocobyndz a Żuków Dolny. We XIV wieku ludzie zaczli stawiać chałupy w Dziećmorowicach, Dolnej a Górnej Lutyni, Łazach, Marklowicach, Pietwałdzie, Pietrowicach, Skrzeczóniu, Karwinej, Frysztocie, Suchej, Błyndowicach Dolnych, Stónawie, Trzicierzu, Gnojniku, Gutach, Trzanowicach, Grodziszczu, Domasławicach, Kóńskij, Ropicy, Oldrzichowicach, Wyndryni, Lysznej Górnej a w Bukowcu. Tóż na poczóntku XIV wieku kólonizacyj sie zastawiła pod Beskidami, na liniji Wyndrynia - Oldrzichowice - Guty. Nejdali poszła na połedni aż do Bukowca, nejstarszej dziedziny w naszych Beskidach, kany w 1353 grof doł tej dziedzinie prziwilej lokacyjny Grossowi, kiery był fojtym dziedzicznym. Gross skludził tukej ludzi, kierzi wyrzazali las, na kiery sie prawiło Ulgar a na tym placu postawili chałupy. Nie musieli dwacet roków nic płacić od gróntów, mieli ulge, tóż tymu las sie mianowoł Ulgar. Taki ulgi - wolnizny na pore abo porenoście roków mieli wszyscy ci, kierzi stawiali swoji chałupy na surowym korzyniu - na karczunkach, baji w Istebnej. Od ulg (staropolski lgot) pochodzóm miana Ligoty, abo Ligotki. Tóż tak cieszyński ksiónże, coby ścióngnónć osadników na grónty, kiere mało rodziły Ligotki Kameralnej pozwolnioł jich od opłat. Jednako ludzie, kierzi przichodzli na Cieszyńskóm Ziymie szli dali a w XV wieku prziszli do Kopytowa, Zawady, Pudłowa, Rychwałdu, Olbrachcic, Darkowa, Szumbarku, Starego Miasta pod Karwinóm, Stanisławic, Mistrzowic, Sibicy, Lysznej Dolnej, Trzińca, Śmiłowic, Nieborów, Nydku, Bystrzicynad Olzóm, Nawsia, Jabłónkowa a Piosku. Ponikiere z tych dziedzin jako baji Nawsi, Piosek abo Bystrzica nad Olzóm powstały z prziwileju fojtostwa, kiery w piyrszy roz zustoł nadany przez cieszyńskigo ksiyncia w 1435, drugi roz w 1466 a trzeci w 1470 roku. Fojt dziedziczny skludzoł osadników a za to dostowoł nejlepsze grónty, a mioł jich wiyncyj jako inksi. Nie musioł też tela robić dlo ksiyncia, tóż był swobodny a na grónt, na kierym bywoł sie prawiło wolyństwo. Inkszy roz, jako baji w Boconowicach abo Nydku osadników skludzoł folwark ksiónżyncy. W XVI wieku powstały Datynie Dolne, Ligotka Kameralno, Gródek, Milików, Mosty kole Jabłónkowa a Istebna. Poczóntek inkszych dziedzin jak baji Rzyki, Łyżbic, Tyry, Karpyntnej, Koszarzisk, Boconowic, Łómnej a Jaworzinki to je wiek XVII. Tóż ludzie szli na Cieszyńskóm Ziymie od XIII wieku od Bogumina, Karwiny a Orłowej a w XVI a XVII wieku prziszli do Beskidów. Wszystko to było w dolinie Olzy, kany były ważne cesty, kiere kludziły ze Ślónska na Słowacje a Wyngry. Tóż jak na północy chybiało uż gróntów, to ludzie szli 
na połednie, kaj rzazali lasy na hajcowani we folwarkach, sprawowani cest a umocniani szańców. Książyntóm zoleżało na tym, coby w goraliji powstowały nowe dziedziny a kupki chałup, bo z tego mieli wiyncyj grejcarów. A jak fest jim na tym zoleżało, to widzymy baji jak ci, co postawili chałupe w górach nie musieli jakisi czas płacić podatku za grónt a nic odrobiać. Mógli se aji darmo brać z lasa drzewo na stawiani chałup, stodół a szopek lebo masztali, mógli brać drzewo z lasa na hajcowani, grabić liści, zbiyrać mech a owoce. Ludzie radzi szli do goralije, skyrs tego, że na dolinach żywobyci było coroz ciynższe. Ludzie w XV, XVI a XVII wieku robił jak otrok, tóż szoł, coby sie schrónić w górach. Bylo aji tak, że musioł uciekać, bo był inkszej wiary. Tak baji powstała Karpyntno (1621 rok), kieróm założyli podobnie jako Wisłe, ci kierzi robili w lesie szyndzioły a ciupali drzewo na hajcowani dlo cieszyńskigo zómku. Wszyscy óni to byli wanielicy. Ludzie mógli chować krowy, tóż coroz wiyncyj ludzie tam chciało iść. Stare dziedziny sie stowały coroz wiynksze a powstowały aji nowe (Łómna, Koszarziska, Rzyka). Jak uż ludzie byli w dolinach nad rzykami abo potokami, to zaczi sie ciść do wyrchu. Nad Łómiankóm powstowo nejprzód Łómno Miejsko, potym Strzednio, a potym Górno a Przelacz.Oldrzichowiczan było coroz wiyncyj, tóż 
szli kole rzyki Tyrki a zaożyli w połówce XVII wieku Tyre. Tak samo powstała w tym czasie Rzyka, kiero przedtym była czynścióm Śmiłowic. W Ligotce Kameralnej osadnictwo szo od Trzicierza a Śmiłowic - od spodku wód, kiere rzynyły. Tak samo było w Gutach, kany chałupy sie stawiało od Nieborów kole potoków. Nejlepszy plac na taki stawiani chałup był taki, kaj godnie świyciło słóńce a nie fukoł wiater. Musiało byćaji blisko na grónt, coby szło lahko zwożać obili a wszystko z pola. Tóż chałupy sie stawiało pod kopcami, na kierych były ty pola. Ale aji historyja Ziymi Cieszyńskij była takowo, że Beskidy sie zaczły zaludniać. Baji jak była wojna trzicetletnio (1618 - 1648) Ślónsk Cieszyński fórt naalowali wojocy, kierzi brali ludzióm jodło, a kozali se płacić grejcary. Tóż ludzie uciekali do gor, kany uż zustali. Stawiali nowe chałupy, a ty kupki chałup a dziedziny, kiere uż były, zaczły sie rozrostać. Baji w Milikowie pribyło w I połówce XVII wieku kupa nowych ludzi, kierzi kupili grónty od ksiyncia. Tak samo było w Gutach a Ligotce Kameralnej. W goraliji stawiajóm chałupy aji rostomajci ludzie, kierzi uciekali przed sóndami. Lasy sie zmiynły w miedze gor w XVI wieku, kiej do Beskidów prziszli Wałasze (kólonizacyj wołosko), kiero sie posuwała od Siedmiogrodu a Wołoszczyzny wyrchami Karpat na zachód, bo Wałasze fórt hledali nowe miedze, coby paść owce. Ci owczorze zawandrowali aż do Ziymi Cieszyńskij, kany zaczli stawiać chałupy a sałasze na gróniach a w dolinach rzyczek a potoków. W dziedzinach, kiere były zakłodane na prawie wołoskim każdy z tych, kierzi prziszli do Beskidów dostowoł kónsek gróntu, na kiery sie prawiło zorymbek. Skyrs tego wszystkigo beskidzko dziedzina to były kupki chałup - dwory. Na gróntach sie zmiyniali gazdowie, tóż terazy uż na dworach ni ma jednej familiji. Ponikierzi szli z dworów, bo grónty na nich rodziły coroz miyni a szli na nowy plac, kany przedtym były lasy. Choć trzeja było kupa roboty, coby wyrobić grónt, gorole, gor ci, kierzi raczy chowali owce jako sioli obili, stawiali nowe chałupy, na nowym placu. Tak było baji w Kóniokowie, Jaworzince, Łómnej, Koszarziskach, Bystrzicy nad Olzóm abo w Tyrze. Jak wołoskigo bydła było coroz wiyncyj, to ludzie szli a rzazali strómy w postrzodku lasa a granica kany były chałupy szła fórt do wyrchu. W tóż w goraliji owczorze szli przed tymi co sioli na gróntach, kierzi bywali na dolinach. Dziepro nieskorzi z miedz sie porobiło grónty, na kierych sie sioło. Kupki chałup, kiere sie stawiało na placu, kany był wyciupany las były rozciepane. Byli tacy, kierzi postawili chałupe a ni mieli grejcarów, coby płacić bórgu, tóz uciekali za granice na Wyngry, abo na Morawe. Tak było gor w drugij połówce XVII w. a na poczóntku XVIII w, kiej ci, co stawiali nowe chałupy musieli kupa płacić a oddować kupa tego co uchowali a co jim urosło. Miało być coroz miyni miedz, bo z lasów było wiyncyj grejcarów, jako z grejcarów za to, że owczorze mógli paść swoji owce. Drzewo na poczóntku XIX wieku było coroz drogsze, bo powstowały werki a szachty, tóż zaczło sie Góroli na siłe wyciepować z miedz a sadziło sie na nich strómy. Tóż Górole zaczli schodzić dołu a hledali roboty na tych werkach a szachtach, abo jechali do Niymiec a aji do Ameryki. Tóż Górol idzie precz ze swojich smrekowych lasów a gróni - od swoji ojcyzny. Jak sie podziwómy na to, jako sie stawiało chałupy na Cieszyńskij Ziymi, to na północy chałupy sie stawiało jedna a drugóm w raji (Pudłów, Kopytów, Szonychel, Skrzeczóń, Dómbrowa, Zawada, Dziećmorowice). Było tak skyrs tego, że we strzedniowieczu tako była technika stawianio dziedzin. Kole Cieszyna, ażna połednie po Gródek, Milików, Koszarziska chałupy sóm porozciepowane, choć ledzy kany sóm dziedziny, kany chałupy sóm w krótkich  rajach. Tóż tam stawiani chałup w rajach, sie miyni na stawiani chałup, kiere sóm rozciepane (Żywocice, Mistrzowice, Mosty pod Cieszynym, Grodziszcz, Cierlicko, Kocobędz, Stanisławice, Guty, Rzyka, Niebory, Oldrichowice, Tyra, Łyżbice, Karpyntno). Na połedniu od liniji Gródek - Milików - Koszarziska sóm kupki chałup - dwory. Tóż na północy tam, kaj sie nejprzód stawiało chałupy, stawiało sie jich gor w raji a na połedniu byy porozciepowane. Ale wszystko zoleżało, jaki były czasy a przepisy, bo baji na północy sóm też ledzy kany chałupy porozciepowane. A zaś w postrzodku Ziymi Cieszyńskij chałupy po dziedzinach były porozciepowane, ale ledzy kany sóm stawiane w krótkich rajach. Kole Jabłónkowa, kaj chałuy były stawiane w kupkach sóm aji taki kiere sie stawiało w rajach. Podobnie je po obu strónach Olzy. Od szejdziesióntych roków XIX wieku, jak sie zaczło stawiać werki a szachty, ludzie kierzi tam robili stawiali chałupy na kupie - kolónije robotnicze - to  była industralizacyj dziedzin. Taki kolónije sie stawiało kole werku, baji we Trzińcu na Borku, abo kole szachet, gor jak ludzie z dziedzin szli robić do przemysłu. W takowych kolónijach były chałupy, wszystki taki same, yny z parterym a z dachówkóm. Stawiało sie jich yny w jednóm stróne, a raje takowych chałup sie cióngły daleko. Stawiało sie czasym aji pore raji takowych chałup. Kole nich były małe zogródki, kany sie sadziło ziymnioki, jarziny a kwiotki. Kole nich były szopki a drzewo a wóngli. Chowało sie aji w tych szopkach kury, liwy, kozy a króle. Ci co robili baji na werku z całóm nieroz wielkucnóm familijóm, mieli kuchyń a izbe, czasym aji kumore a piwnice (Wesoło a Chabotówka w Łazach). Potym po roku 1948 zaczło sie stawiać wielkucne chałupy, w kierych były byty dlo hawiyrzi a tych co robili na werku. Taki całe osiedla sie stawiało w Hawirzowie, Karwinej, Orłowej, Boguminie a Trzińcu. Kole Karwinej, jak sie postawiło szachty, to na dziedzinach a aji w miastach sie inakszy zaczło stawiać chałupy. Po dziedzinach były chałupy stawiane wroz z małymi stodołami. Żodyn nie stawioł wielkucnej stodoły, bo to było zbyteczne - grónty były małe a nie byłoby do wielkucnych stodół ani co zbiyrać. Tóż jakby to dać wszystko do grómady, to chałupy sie zaczo stawiać nejprzód w dolinach, kole rzyk, potym w lasach, na gróniach a w dolinach pomiyndzy gróniami. Ludzie aji zaczli mianować plac, kany postawili chałupe. Ludzie też sie zaczli mianować, ale jak baji w jednej dziedzinie było 
100 Cieślarów, to uż każdy musioł zaś mieć jakisi przidómek. Ty przidómki jedne były ganc srandowne, ale inksze były szpatne, tóż lepszy jich ani nie pisać. Były baji takowe przidómki: spod Godule, łod Hósorza, z Kympki, za Wyrchym. Od nazwisk a przidómków sie mianowały baji ponikiere potoki: Bikowski Potok, Bystry otok, lebo Suszański Potok. Nazwiska a przidómki to też je wielki kónsek historyji naszej Cieszyńskij Ziymi.