Pore legynd s rostomajtych dziedzin na cieszyńskim...
Jako jedyn owczorz na stare roki zgrzeszył
Hań downi było lachko schować se pinióndze na czornóm godzine. Dzisio sie grejcary zaniesie do rajfajzynki, zapiszóm Wóm to do ksiónżeczki i uż mocie po starości. Ale hań downij to ludzie chowali grejcary kany yny mógli – do piwnice, pod krokwie, do dudławych strómów a nejwiyncyj dowali do glinianych garców, a zakopowali do ziymie. Zarzowieć tam nie zarzowiały, bo były ze szczyrego złota, abo aji ze strzybła. Nejwiyncyj tych grejcarków zakopowali w lasach zbójnicy, bo óni tam chałup ni mieli, yny miyszkali, kany sie dało. Ponikiedy tych zbójników pochytali, powieszali, a potym żodyn nie wiedzioł, kany majóm ty bogactwa pochowane. A ty zakopane pinióndze potym wachowali djobli, bo były przeklynte, pomazane ludzkóm krwióm. Ale coby im ty grejcary nie spleśniały, tak ich dycki we Wieli Pióntek suszyli. Jak w kościele czytali paszije, tak sie ziym sama odewrziła, djobli srobili ogiynek a nad tym ogiynkym ty grejcarki suszyli. Ros w tyn Wielki Pióntek pos jedyn pachołek kónie na Gróniczku. Naros widzi na pasiónku taki dziwny ogiynek. Prziszoł bliży, a tu same złote dukaty. Lecioł zaros do chałupy, a wołoł na gazde:
– Gazdo! Pójcie hónym, bo tam na Gróniczku djobli suszóm pinióndze!
Ale gazda był stary i móndry, tóż prawił:
– My jich tam stela nie dostanymy, bo my sóm grzyszni. Taki pinióndze zaczarowane może dostać yny tyn, kiery je bez grzychu.
Musi tyn ogiynek zaloć mlykiym od czornej krowy, abo też od czornej biyrki. Jakby tam prziszoł człowiek grzyszny, to tyn ogiynek sóm sgaśnie, a pinióndze sie stracóm. I tak rosmyśloł tyn gazda z tym pachołkiym, kiery by s bliskich sómsiadów móg być bez grzychu. I prziszli na to, że yny stary owczorz s Girowej, co sóm żyje od młodu s łowcami, a s ludziami sie mało styko. Szli do niego i wszecko mu o tych zaczarowanych pinióndzach powyrzóndzali. Owczorz sie wymowoł, że ś nimi nie pujdzie, że mu je dobrze i bez piniyndzy. Aspóń go żodyn nie okradnie, ani nie zabije. Ale tyn stary gazda z tym pachołkiym yny pytali, aby ś nimi szeł. I tóż sie sgodziuł. Wzión do żidliczka mlyka od czornej biyrki a szli. Jak prziszli tak blisko, że uż widzieli tyn ogiynek goreć, tóż tam posłali samego owczorza. Tyn też sie jednako boł. Ale sie przeżegnoł, a pomalutku kroczył dali. Jak prziszoł ku ogniu, to uwidzioł leżeć na ziymi ze dwa rynniki złotych dukatów. Hnet wyjón żidliczek a zaczón na krziż polywać ogiyń tym mlykiym od czornej owcy. Za chwilke ogiyń sgos, a dukaty zustały. Owczorz ni mioł ze sobóm żodnego miecha i tóż ściepoł ćwilichowóm koszule, swiónzoł rynkowy i do tej koszule ty dukaty nasgrzebowoł. Potym kóńce swiónzoł, koszule s tymi dukatami chynył na pleco, podniós ze ziymie obuszek a uciekoł do lasa, kany na niego czakoł tyn gazda s pachołkiym. Ale toście mieli widzieć, co sie teraz zaczło robić. Nejprzód zaczło strasznie grzmieć, blyskać sie jakby uż był sóndny dziyń. Pieróny biły jedyn za drugim, a góry sie yny trzynsły. A tyn owczorz s tego strachu zakopnył o taki wielki kamiyń a kopyrtnył do głymboki dziury. A jak sie przewróciuł, to ty dukaty sie rozsuły a obróciły w proch na taki drobne plaskoczki. Ón sie nasroł, bo sie szykownie potłók, stanył ze ziymie, a na głos zahrómowoł – Basama teremtete!!! A jak to powiedzioł, uż nie był tym człowiekym bez grzychu i uż ni móg wiyncyj chodzić we Wieli Pióntek po zaklynte pinióndze na Gróniczek.
Legynda o założyniu Cieszyna
Przeogrómnie zastarany chodziuł uż dłuższy czas król Polski Leszek III. Czynsto sie zawiyroł we swoji kómnacie, długo rosmyśloł i dziwoł sie do nieba. Mioł starojść i nie wiedzioł co dali. Jednego wieczora stary król kozoł do siebie zawołać swojich trzech synków: Bolka, Leszka i Cieszka i tak do nich przerzóndziuł:
– Uż żech je starucny, a wyjście sóm uż chłopy wielki. Muszym cosi dali srobić s tym mojim królestwym. Na mojim trónie siednie nejmłodszy s was – Cieszko. Wóm dwóm dóm wojoków i pojedziecie w Świat. Jedyn pojedzie na połednie, a drugi na północ, pochledocie se ziymi, kaj se pobudujecie chałupy, zómki i miasta. Syncy sie sgodzili s ojcowskóm wolóm yny jedyn nejmłodszy prawi:
– Poswólcie mi tatulinku też ś nimi pojechać. Chcym uwidzieć kónsek Świata, nim siednym na trónie. Podziwóm sie jako żyjóm ludzie, możne sie czegosi nauczym, może mie spotko jako przigoda. Stary król sie zastaroł, bo nie chcioł nejmłodszego synka puszczać w Świat, ale ni móg nic srobić, synek mioł recht. Ojciec sie sgodziuł i trze bracio pojechali. Bolko pojechoł na połednie. Jechoł, przes puszcze, przes rzyki, barzoły, spotykoł sie s ludziami, co tak samo rzóndzili jako ón. Minyło pore dni i naros uwidzioł wielkucne gory. Na ty grónie poradziuł sie wdropać, ale potym dali na skały uż nie poradziuł wylyźć. Nejprzód chcioł jechać spadki do chałupy, ale potym se wszymnół, że isto nalos tyn kónsek ziymi, kaj osiednie, ale chcioł eszcze kapke świata uwidzieć, tóż pojechoł dali. Razym ze swojimi wojokami jechoł ku zachodzie fórt a fórt przes gory.
Leszko zajś pojechoł na zachód. Jechoł przes puszcze, płynył przes rzyki, spotykoł sie s ludziami, co rzóndzili jako ón. Po poru tydniach dojechoł do wielkucnej rzyki, co jóm ludzie tam stela nazywali Odra. Piyrsze chcioł jechać spadki ku chałupie, ale potym se wszymnół, że isto tukej osiednie, bo przeca eszcze mało świata widzioł i pojechoł dali. Pojechoł na połednie i jechoł fórt kole rzyki ku goróm. Nejmłodszy Cieszko dłógo rosmyśloł kaj mo jechać. Myśli se tak, że jak jedyn ś nich pojechoł na zachód, a drugi na połednie, tóż ón pojedzie w postrzodku nich. Jechoł długo, przes bażoły, puszcze, lasy i przes rzyki. Spotykoł ludzi, co rzóndzili jako ón. Po poru tydniach uwidzioł pieknóm krajine. Szumno była ta ziymia, jakby gymba młodej dziołuchy, kiero myśli o swojim galanie i uśmiycho sie do zdrzadła. Synek sie zadziwoł bo eszcze nigdy czegosi takigo nie widzioł. Na połedniu były gory, zdało sie że sóm hrozne, ale jak podeszło do nich bliży, to były taki przeszumne grónie, na kierych rosły smreki i jedle. Chyliły sie ty góry nad tóm ziymióm, jakby jóm chciały kolybać. Na tej ziymi kupa też było zielónych kopców miyndzy dolinami i strzybne rzyki, kiere nimi płynyły. Inksze to były rzyki niż w jego krajinie. Szumiały, pyrskały, jakby chciały cosi powyrzóndzać o hań downych czasach, abo cosi zaśpiewać pieknego. Cieszko tak szoł i szoł przes tóm ziymie i lasy aż doszoł do takigo strómego kopca. Kole niego biło zdrzódło. Wylos na tóm góre i razym s wojokami rozbili se tam obóz. Cieszko eszcze długo sie dziwoł, jako piekno je ta ziymia. Naros usłyszeli krawal s daleka, podziwali sie gdo to jedzie. Boli sie kapke Morawioków, bo tu zaros były jejich ziymie, ale prziglóndli sie lepszy i uwidzieli, że to jedzie od wschodu Bolko, a od północy Leszko ze swojimi wojokami. Dwa bracio też tu przijechali na to miejsce, bo sie jim przeogrómnie to wszyjstko podobało.
Bracio byli radzi, że sie zeszli. Ani se nie wszyli, że sie tu nóndóm w tej pieknej krajinie. Uradzili, że tam wystawiam zómek i miasto, kiery sie bydzie nazywoł Cieszyn, bo sie tukej uradowali, że sie naszli. Bracio spadki jechali razym do starego Ojca. Cieszko jechoł całóm ceste zamyślóny, cosi go mierziało. Stanyli przed Ojcym i wyrzóndzali mu jako sie mieli we Świecie. Cieszko prawi:
- Wiym Ojcze żejście dlo mie narychtowali trón Polski, ale jo bych chcioł, cobyjście go dali nejstarszymu s nas: Leszkowi. Jo pojadym tam spadki, kaj żech widzioł tóm szumnóm ziymie, bo jo sie w ni zamiłowoł. Ziymia tam je piekno, ludzie sóm robotni i chcieli my tam s braćmi wystawić gród i miasto. Jo go wystawiym i bydym wachowoł polskij granicy, kiero je tam niedaleko. I tak było. Dzisio uż ludzie nie pamiyntajóm, od czego je ta nazwa Cieszyn wziyna. Jedni prawióm, że óna je od Cieszka (Cieszymira). Inksi że eszcze od czegosi inkszego. Ludzie jednako pamiyntajóm, że kiejsi hań downij trze bracio sie zeszli. Na studni brackij, kieróm potym wystawili je napisane:
„ROKU 810 WIAROPODOBNE ZAŁOŻENIE MIASTA CIESZYNA PRZEZ TRZECH SYNÓW LESZKA III-GO KRÓLA POLSKIEGO. TRZEJ POLSCY KSIĄŻĘTA, BOLKO, LESZKO I CIESZKO ZESZLI SIĘ PO DŁUGIEJ WĘDRÓWCE PRZY TYM ŹRÓDLE I CIESZĄC SIĘ ZBUDOWALI NA PAMIĄTKĘ MIASTO, KTÓRE MIANO CIESZYN OTRZYMAŁO”.
O zapadłej gospodzie
W Ochabach pomiyndzy stawami jak sie idzie na Podbór, był kiejsi kole grobli przi ceście taki głymboki kowiór zarośniynty krzokami i torkami, a naokoło rosły olsze. Woda w tym kowiorze była cało zielóno od rostomajtego trowska i zielska i nic nie wysychała, bo kowiór bezmala był taki głymboki, że eszcze żodyn do dna nie dobiuł. W nocy też tam bezmala straszyło. Gdosi widzioł o północy psa, co wyskoczył z kowiora, a jak napotkoł człowieka, zawył okropnie, uciyk i skoczuł spadki do wody. Nieboga Badurka prawiła, że szła kiejsi o północy ze szkubaczek kole tego miejsca i słyszała, jak cosi strasznie w tej wodzie jynczało. Eszcze gdosi opowiadoł, że o północy widzioł tam gónić światełka. A hebama Młotkula, jak szła w nocy od połogu, słyszała, jak sie tam cosi we wodzie cioplało i chichrało, jakby sie gdo kómpoł. A to isto były potympióne duszyczki. Podobno kiejsi, strasznie downo tymu, była tam gospoda. A aryndziorz to był straszny wydrziduch, wysrany na pinióndze. Gospoda była na boku kole stawów, niedaleko był las, tóż mało gdo tam zaglóndoł, a takich lepszych gości to było mało kiedy. Tóż coby jak nejwiyncyj zarobić, skludzoł muzykantów i sproszoł ludzi aji z inkszych dziedzin na muzyki. Roz też srobiuł taki hołdamasz s muzykóm i tańcami we Wielkim Poście. Nasbiyrało sie troche rostomajtej gowiedzi, co to Boga i grzychu sie nie bojóm, tańcowali i hólali, aż sie chałupa trzepała, a na świynty post wubec nie zważali. Gospodzki zajś był rod, że może tarżyć i grejcary do kapsy zbijać. O północy prziszła naroz ogrómno wichura, zaczło sie blyskać i grzmieć, ziymia sie zaczła trzyńś, a ś nióm cało arynda. Dziepro sie ludzie spamiyntali, chcieli uciekać, ale uż było nieskoro. Naros straszny pierón z ogrómnym hókym wewluł do chałupy, zaczło sie wszyjstko walić i cało arynda, pospołu s ludziami zapadła sie w ziymie, a to miejsce zaroz woda zaloła, tak że ani śladu nie zustało. Tak to Pónbóczek ich pokoroł.
Jako bili ludzi w Grojcu
W Grojcu strasznie katowali ludzi, niż eszcze hrabia Zamojski przegałganiuł majóntek i sprzedoł za łacne pinióndze fabrykantowi Strzygowskimu s Biylska. W tym zómku była stolica z pasami. Na nióm przipinali każdego oskarżónego i bili go żyłóm z na kierej było pindziesiónt mietełek. Jak dostoł pindziesiónt hibów, to mioł dojść. Wiyncyj ani nie wydzierżoł. Inkszych zajś przipinali ku kołu w piwnicy i wycióngali mu rynce ze stawów. Nim eszcze zaczli bić na ławie, to prawili: „Rzóndź prowde, bo bydzie miała ława wiesieli”. Eszcze po dzisio mówią o nieposłesznych: „Pójdziesz po mores do Grójca!”
O Strzygowskim s Grójca
Strzygowski s Grojca, jako pón, jejździuł do Biylska hulać i w karty grać. Larysz s Jaworzno na przikład cały zómek przegroł za jednóm noc. A Strzygowski, jak siod do kolasy, to dycki sie naszeł przi nim jakisi drugi panoczek, też we fraku i cylindrze, jak sóm pón. Nic ale ze sobóm przez cały czas nie rzóndzili. Jak sie wrócili do Grojca, to tyn panoczek sie dycki straciuł. Ludzie prawili, że to był djobeł. I że dziynki niymu Strzygowskimu sie wiedzie w kartach.
O Wierzniowicach i Świyntym Jónie
Mój starzik dycki wyrzóndzali, że sie ty Wierzniowice nie nazywały Wierzniowice. Że sie nazywały Wierzbowice. A że były całe za mostym. Tam za mostym była arynda, a kole ni był kościół. Tam był zómek w Dymbinie. A że tam był kościół, to je we skutku, bo mómy pamióntke przi Kaplicy Świyntego Jóna. Tam go wyoroł niejaki Giecek. Wyoroł go, wykopoł go, drudzy mu pumógli i postawił se go na swoji zogrodzie. A jak go postawił na swoji zogrodzie, tak se też roz wypiuł. Ale za swoji. A potym go przedoł gminie, bo go chcieli ludzie kupić, że go postawióm ku kaplicy. Jak go postawili ku tej kaplicy, tak mu też cosi za to dali, bo sie chłop też przi tym urobiuł. A tak jak se szoł na bańce, to stanył na przeciw tego Świyntego Jóna i prawi: „Ty, Jónie, jo cie wykopoł, jo cie prziniós, a tyjś mi terazy ku kaplicy uciyk”. Yny że go sprzedoł, to nie prawiuł. I tam sie nazywała ta dziedzina Wierzbowice. Do kościoła że sie chodziło do Gorzic. Tam był kościół. To eszcze musiało być przed Maryjóm Terezyjóm. A potym eszcze tam wojna była. Bo óni to tak prawili. No a że sie zómek zapod w Dymbinie. To idzie wytłumaczyć, że uż kiedysi kanóny musiały być i strzylali, prowda, i rozstrzylali i zómek. Tam była wojna przeogrómno, bo potym sie tam skóńczyła za tóm wodóm.
Krziż na Spolónej
Sóndzili sie w Brynnej dwo bracio o grónt. Jedyn ś nich był uparty i zaczón kopać dziure na kopiec graniczny. Przi kopaniu natrefił na gornek ze złotym, a na nim była dekiel s napisym. Ale cóż, jak nie umioł tego napisu poczytać. Zawołoł brata, coby mu to poczytoł. Brat sie nie dziwoł na napis, yny, chciwy złota, zaczón sie wadzić s bratym, że sie go nie spytoł a zaczón kopać. Ze zwady doszło do bijatyki i brat zabiuł brata. Od tego czasu stoji na Spolónej, jak sie skrynco do Lipowca, krziż.
O Hołotowcu
Hań downij, jak eszcze była pańszczyzna, to cały Pietwołd patrził jednymu panowi, co sie nazywoł Hołota. Był to przeogrómnie zły pón. Ogrómnie tych swojich poddanych prześladowoł i poniewiyroł. A jakby kiery na niego złe słówko powiedzioł, tak go drabi hned brali do zómku, położyli na barbore i porzóndnie żyłóm wypłacili. A barbora to była tako dymbowo ława! Gdo był słabszy, to uż po tej wypłacie ani sóm ś ni nie sloz. Ale tego Hołote to nic nie obchodziło. Mioł dojść ludzi, co na niego drzili, tak mu na tych poru borokach nie zoleżało! Wszeckim sie zdało, że uż to tak musi być do śmierci i że uż tymu Hołotowi żodyn nie poradzi, ale ta sprawiedliwość prziszła sama. Ros na ćmoku jechoł skóndsi Hołota na kóniu przez tyn wielki pietwołdzki las. Chcioł se isto skrócić ceste, tóż jechoł na prosto, a tam były taki wielki doły pełne bagna i wody. Tyn kóń czuł cosi złego i tóż sie opiyroł, ale Hołota go tak strasznie biuł, że musioł lyźć coroz dali. Naroz uż borok ni mioł sie nogami o co twardego oprzić i zaczón tynóć. Hołota widzioł, że je źle, tak zaczón na smiłowani
wołać o pumoc, ale daleko szyroko żodnego nie było. Za pore minut woda zabulgotała i po Hołotowi nie zustało ani śladu. No i od tego czasu sie tam o północy robiły straszne dziwy, a ludzie zaczyni tyn las nazywać Hołotowcym. Wszeli co ludzie wyrzóndzali. Ponikiedy prziszoł o północy straszny wiater, a na czornym kóniu rajtowoł po lesie tyn Hołota, a s gymby mu buchoł taki czyrwióny ogiyń. Ludzie potym
prawili, że ón pokutuje za te krziwde ludzkóm.
O klasztorze
W Pruchnej – tam kaj chodnikiym sie idzie do Zebrzidowic – to starzi ludzie wyrzóndzajóm, że kiejsi eszcze hań downij, co sie każde złorzyczyni, a każde przeklyństwo pełniło, stoł tam klosztór, a przi nim kaplica. A w tym klosztorze były siostry – taki, co ty zieliny tam sbiyrały i jak ludzie prziszli do nich po porade s chorobami rostomajtymi, to ich lyczyły. No i do tego klosztoru, też ros tam, jak zabłóndziuł w lesie, prziszoł pón, co tam niedaleko mioł zómek. A był młody, a piekny, szykowny. Siostry rade były, że prziszoł taki możny człowiek. A jedna tako piekno, szwarno siostra sie mu spodobała. A óna, jako że była młodo, to sie ji też młody spodoboł. No i tak to jakosi srobili, że sie tam schodzili na miedzy. No i ta pani, ta małżónka od tego bogatego pana, sie o tym dowiedziała. Kie miała dziecka i młodo była, ogrómnie ji to było źle. Jak mógła, sie starała, coby tego swojego chłopa odcióngnyć, coby ji tam nie zdradzoł, coby tam nie chodziuł, ale ni mógła se dać rady. Zebrała sie roz i na kóniu pojechała tam do tego klosztora podziwać sie, co tam je. I miała akurat to szczynści czy nieszczynści spotkać te szwarnóm zakónnice, te panne, co tam w tym klasztorze była. Jak jóm uwidziała, tóż se zaros pomyślała: „To uż je marne. Jo uż nic nie srobiym”. I straszne przeklyństwo powiedziała. Prawiła: „Niech sie tyn klosztór zapadnie, pospołu z tóm kaplicóm. Jak to powiedziała, zagrzmiało. Ziymia sie odewrziła i tyn klosztór, i te kaplice, i te dziołuche pochłónyła. Zustało tam yny źrzódełko, kiere miało wode takóm, co lyczy, i to źrzódełko tam je po dzisio. Jak kogo co boli, a nejbarzy to na oczy, to bieróm te wode i oczy se nióm przemywajóm i prawióm, że pumogo. Tam, na tej miedzy, kaj sie schodzili, to prawióm, że tam jest taki zieli, co kwitnie bioło a je trujónce. Że to też tam od tego czasu rośnie i zwiyrzynta go nie żeróm, pszczółki, owady go omijajóm. I tak to jakosi kiejsi na tym świecie być musiało, że to ty przeklyństwa sie spełniały, kie ta legynda je aż po dzisio. Dzisio sie uż to nie pełni.
Czymu sie nazywo „Dwór u Dragóna”
Tymu uż je downo, to uż mało gdo pamiynto. Wtynczas mostarskóm dziedzinóm przejechali cysarscy wojocy, to było za wojny z Koszutym. Szumni, urośli dragóni w uniformach na kóniach, w czyrwiónych galatach s lampasami, w bladomodrych bluzach, a wypucowane knefle sie w słónku yny blyskały! Jechali cestóm pod Gróń. Tam kiedysi była cesta, tej teraźniejszi eszcze nie było. Tam był most. Tych mostków tam było wiyncyj. Po dzisio ty miedze nazywajóm „na moście”. Podle tych mostów sie i naszo dziedzina nazywo „Mosty”. Cało kómpanija dragónów przejechała galopym, aż od kóńskich kopyt wszecek proch sie z cesty dźwignół, że tych ostatnich uż ani widać nie było! Ludzie byli wylynkani, dziwali sie, a dziołuszki, co kopały w polu, od strachu ani nie dychały! Bo sie jim szumni dragóni z federkuszami fórt przedstawiali. Ale musieli daleko nie zajechać, bo sie wrócili, zajś gnali dziwoko, isto jich odegnali. Zajś sie proch z cesty dźwignół, dziyweczki aż sie przikyrcziły, w brózdach czympiały! Tu jedyn dragón na samym zadku sie jakosi ocochónioł, zustowoł na zadku, aż jechoł se uż pumalućku, tóż ci, co jechali na przodku, go w telim prochu ani nie widzieli. Dragón sie skryncił i s kóniczkym do Grónia. Kóniczek sie mu poposoł kole zorómb, a ón se siednół pod jałowiec do ciynio. Możne że był ranióny, możne że był jakisi nimocny, możne sie mu uż ta wojna zbrzidziła, że se rzyk, cóż bydzie fórt siebie i kónia gnoł po świecie?! Możne że był siyrotóm, że sie ni mioł ku kómu wrócić, był sóm. Możne tyn zapruszóny uniform s federkuszym, że jóm snienawidzioł a dyć przejyżdżoł pomiyndzy gorami, dolinami, że sie wszymnół, że ni ma nic lepszego, jako czysty luft w gorach! Dragón sie rozglóndoł dokoła, a zajś legnół pod jałowiec. Dziwoł sie do wyrchu na niebo a rosmyśloł. Ciynżko sie było domyślać, czymu nie pojechoł z inkszymi. Możne że sie zadziwoł na jakómsik pieknóm goroleczke wiyncyj, jako sie patrziło, no i zamiłowoł sie tak, że uż ani dali jechać ni móg? Isto nejrychli to tak było. Ptoszki mu terazy śpiywały nad głowóm a ón isto społ. Możne że chcioł se przeżić jaki miłostny romanek, a potym sie naros stracić? Ku wieczoru, uż po ćmoku kroczył s kóniczkiym s Grónia na dół, do mostarskij doliny. S kóniym przenocowoł, bo tóż jako inakszy. Rano sie mu nie chciało ijść dali. Luto mu było pieknej goroleczki. Ta przechodziła jakosi smutno kole niego, bo całóm noc nie spała, bo wachowała, coby eszcze w nocy po cichu nie odjechoł, i ji nie niechoł tak! A dragón sie też tak smutnie dziwoł. Tak czakoł tego słowa, coby móg zustać, a żodyn mu nie rzyk, coby zustoł! Gory mu uczarowały a dziyweczka eszcze wiyncyj! Stoł przi chlywie, opiyroł sie o futra i nic nie prawiuł. W rannym słónku sie mu włosy aż słociły. Bielućki, fajny, modrych oczy jako niebo, no szumny, urośnióny! Żodyn sie do niego nie trufoł, dyć był w uniformie a siyngoł do futer! Jadwiżka odbywała krowy i otrziła sie, jak przechodziła kole niego o jego czyrwióne galaciska suknióm. I łapnół jóm za rynke, a jak zezdrził, że płakała, uż nie czakoł, bo darmo by był czakoł słowa, coby zustoł. Kóniczek sie poposoł na placu, a stary ojciec uż jyny czakoł, skoro dragón odjedzie. A tu sie dziwo, a dragón s Jadwigóm odbywajóm krowy! „Jo wiym, ty żejś se myślała, że odjadym, ale jo nie odjadym. Jo tu przi ciebie uż dycki zustanym! Kaj bych bez ciebie szoł? Nigdzi bych
sie tak nie czuł dobrze. Dyć nigdzi ni ma tak pieknie, jako tu u was w Gorach.” S bliskigo lasa tak przeca ptoszki śpiywały i kukuczka sie ozwała, a stary ojciec zaglóndoł, jak dragón złuszczoł uniformym i bótki, a nacióngoł płóciny! Na Panie Boże! Eszcze przed chwilóm sie dziwoł, że tyn pón sie rosmyśloł stracić, a ón nacióngo płóciny. Nie dziwo sie, że mu sóm ciasne i połotane, a czuje sie w nich szczynśliwy! „Na toć sie uż świat na rymby przewraco!” Dragón sie chyciuł kaj jaki roboty. Czetynym ciupoł, potym uż boskym s kopaczkóm w rynce za Jadwigóm kroczoł do Grónia. Kóniczkym oroł, drzewo s lasa swożoł, ale nejpiekniejsze było to, jak tyn cysarski kóniczek dragóna i jego Jadwiżke wiós ku ślubu do kościoła! Ludzie
sie dziwili, ale mierziało sie jich spytać, jako sie nazywoł, tóż go pomianowali „Dragónym”. A jak sie jim urodziuł chłapiec, tóż to był też Dragónek. Potym eszcze dwa dziołuszki, to były Dragónczynta. Tóż potym uż mioł: trzi Dragónczynta a jednego Dragónka! Stary Dragón był móndry, wyznoł sie. Krowóm pumogoł przi ocielyniu, kiyrpce szył i płótno tkoł! W kościele, tyn śpiywoł, taki mioł szumny głos! Ale sie uż nie cyfrowoł. Ni mioł czasu, wyglóndoł jako prawy, Gorol czystej krwi, a żodyn by nie powiedzioł, że kiedysi był chyrnym dragónym z federkuszym u cysarskigo wojska! W zimie, w lecie, bo dyć uż był stary, chodzywoł w kiyrpcach i w guni. I kóniczek sie zestarzuł, pumału ś nim oroł, szanowoł go. Żodyn sie uż nie dowiadowoł, jako sie nazywoł, ale dragónym był uż dycki. „Kanyż idziesz Hana?” „Na do Dragóna, bo nie wiym, esi tóm jałówke mómy cielnóm, czy ni”. Od tamtych czasów tyn dwór nazywajóm aż po dzisio dragónowski. Czyji krowy? Na od Dragóna, dragónowski lipy, studnia u Dragóna, dragónowski stodoły. – Po dzisio eszcze żyjóm potómkowie po dragónowi. A sóm robotni, zaganni, móndrzi, ani by tacy nie musieli być, ale nie na darmo sie powiado: „Jaki korzyń, taki piyń!”