Herbata - tej

   Cieszyński tej prociw kuckaniu je mytny, lepki, kleji sie a mo kolor bordowy. Tyn tej uż warziły nasze prastarki hań downij, a warziło sie go dycki, jak gdosi w chałupie kuckoł. Recepis je taki: do gorka wloć wode, wciepać do tego kwiotek czornego bzu, jynczmiyń, lebo owies a pokrote figi, warzić to wszecko godzine przikryte pokrywkóm. Potym to ściepać s ognia, niechać ochłódzić, a przecedzić przes gynste płótno. Schować to do chłódnego baji do szpajski. Przed wypicim sgrzoć, a dać do tego miodu. Czorny bez je dobry na rostomajte nimoce. W kwiotkach czornego bzu sóm flawonidy a gor glikozydy a kwercetyny, kwasy wielofenolowe, olejki eteryczne, garbniki, a w owocach sóm barwniki antocyjanowe, kwasy organiczne, a cukry. Wywar s kwiotków je moczopyndny a na wypocyni. Na wypocyni je dobry aji wywar s owoców bzu. Miód je też dobry na rostomajte nimoce – idzie nim posmarować rane, abo wypić s tejym. Miód to je dobry antybiotyk, tóż ludzie go jedzóm, jak majóm ryme, lebo zapolyni oskrzeli. Miód je aji dobry na kuckani. Owoce figi sóm dobre w smaku, ale aji sóm dobre na ponikiere nimoce. Figi odtruwajóm a odkwaszajóm organizm, wspómogajóm układ hormónalny, działajóm prociw bakteryjóm, a sóm dobre na kuckani. Ludzie mianujóm jynczmiyń ziółko lykarski – dobre na wszyjstko. Pómogo na dychani, na strzewa, laksyrke, nadciśniyni, a na nyrki. Wywarym s jynczmiynio idzie płukać kark. Owies to je snoci podstawa jodła narodów północy. Robi się ś niego płatki, kiere sóm dobre gor s mlykiym, a majóm go jejść dziecka, a nimocni. Napar s zorek owsa je dobry jak gdo nie poradzi spać. Jak sie miyszo owies s inkszymi zielinami to to je dobre lykarstwo na rostomajte nimoce. 

   Na Cieszyńskij Ziymi piło sie kawe, ale aji tej. Warziło sie go we świynta, lebo jak była jakosik uroczystojść w rodzinie. Jak kómu było szpatnie to pił tej gorski bes cukru. Każdóm zieline, s kierego sie warzi tej, trzeja suszyć ekstra. Jak sie jich uż ususzyło w czystych płóciynnych miyszkach to sie zieliny dowało na czyste miejsce, kany był przewiew. Zieliny sie miało suszyć każdy rok, bo jak sie jich suszyło dłukszy to uż nie były taki mocne. Hań downij tej ze zielin sie piło na Cieszyńskij Ziymi na rostomajte nimoce. Ludzie tak nie chodzili dochtora, a aji nie było celi tak jako dzisio. Terazy sie eszcze tej prociw kuckaniu a inkszym nimocóm pije ledzy kany po chałupach, ale pijóm go gor starzi ludzie, kierzi wierzóm, że to je dobre lykarstwo na wszyjstko.

Tej ze zielin

   Cieszyński tej s zielin je jasnozielóny a przezroczysty, na jedyn liter teju trzeja było natargać gorść zielin. Tyn tej wónio suszónymi zielinami, a też mo taki szmak. Wónio gor melisóm, miyntóm, malinóm – ale zoleży to jaki zieliny dómy do teju. Tej to je zielina, kieróm przywióźli do Europy s Azyji. Uprawio sie tam tej chiński, asamski, a teje pomiyszane – gruziński a cejlóński. Teje sie uprawio aji poza Azyjóm, a targo sie ś ni pónczki a liści, kiere sie potym zalywo wrzawóm wodóm, a pije. Nejprzód jednako sie ty liści a pónczki suszy a czasym muszóm aji kapke sfermyntować. Teje sie robi aji s inkszych zielin – baji s rumianku. 

   Piyrsze ślady o teju w Polsce sów w liście króla Jana Kazimierza do swoji baby Ludwiki Maryji (siedymnosty wiek). Nejprzód wszyjscy pili tej jako zieline na rostomajte nimoce, a dziepro potym zaczło sie pić tej miyndzy przocielami. W drugij połowie osimnostego wieku teju było w Polsce uż kupa, bo handlowali my s Anglijóm, a óni byli naszymi kamratami. Tej jednako był przeogrómnie drogi, tóż piło sie go nejprzód yny na zómku króla, a bogatych panów. W dewatnostym wieku tej uż nie był taki drogi, tóż pili go uż aji biedniejsi, a ruscy wojocy mieli samowary, w kierych szło uwarzić kupa teju. Potym ty samowary zaczli kupować Polocy. Na kożdo beskidzcy Gorole pili tej s zielin, kiery sami robili. Gorole nie kupowali chińskigo, ruskigo, lebo indyjskigo teju w obchodzie, bo były drogi a aji mało kiej były. Drogi tej sie warziło yny, jak były jakisi świynta. Gorski tej sie piło jak kogo bolały strzewa, lebo bachor, abo mu było szpatnie. Zieliny rosły kole chałupy, lebo na miedzy. Tej s zielin przeogrómnie wónio. Piło sie go gor do jodła tłustego a ciynżkostrawnego – baji do stryków s wyrzoskami. Tej s zielin piło sie cały rok. Dowało sie do niego rostomajte zieliny, a zoleżało to od gaździnej. Ponikiere dowały bratki (sirotki, małe dziki kwiotuszki), na gorónczke, a na wypocyni. Tej s zielin był dobry na rostomajte nimoce – zoleżało to od tego, jaki zieliny sie do niego wsuło. Na kożdo piło sie kawe sbożowóm, ale aji tej. Tej sie cukrowało, lebo piło gorski. Gorski był dobry na boleść w bachorzu, a na strzewa. Nejlepszy na to był tej s bałaszónki (fermyncki zieli). Na kożdo gaździny warziły tej s podbiału, dziurawca, kwiotka lipowego, liści malin, ostrzyźlic, lebo s czornych rybiźli.

   Gazdowie, co mieli pasieki sioli kole chałupy zieliny na miód – ogórecznik, a rojownik. S tych zielin warzili przeogrómnie dobry tej. Jedyn s recepisów na tej s zielin je taki: narychtować dziurawiec, lipe, melise, macierzanke, sok s malin, cukier a wode. Po łyżce zielin wsuć do gorka, zaloć wrzawóm wodóm, a zaparzić. Dać do tego cukier a sok s malin.